GEKAP GERİ KAZANIM KATILIM PAYI UYUM DANIŞMANLIĞI
Geri Kazanım Katılım Payı (GEKAP) Nedir?
İşin aslı 2872 sayılı Çevre Kanunu’ndan neşet etmektedir. Çevre kanunun amacı “bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktır” ifadeleri ile çevrenin korunması ile ilgili olduğu açıktır. Anılan kanunda atıkların sınıflandırılması yapılmıştır. Atıklar; Atık, atık su, katı atık, evsel katı atık, tehlikeli atık, tehlikeli kimyasallar gibi bütün canlıların varlığını tehdit eden hava kalitesinden kokuya, elektromanyetik alandan iyonlaştırıcı olmayan radyasyona kadar hemen hemen tüm konuları atık olarak ele almıştır.
GEKAP MÜKELLEFLERİ ve BEYANNAMESİ
A-Gekap Mükellefleri
Geri Kazanım Katılım Payı mükellefleri poşet satanlar ile diğer ürünleri piyasaya sürenlerden / yurt içine ithal edenlerdir. Burada GEKAP mükellefi gelir veya kurumlar vergisi mükellefi de olabilir, vergi mükellefi olmaya da bilir. Kim kirletiyorsa, kim aşağıda liste halinde verilen 45 adet ürün cinsinde atıkları piyasaya sürüyorsa o kişi GEKAP mükellefidir. Bu beyannamenin önemi “katılım payının” vergi den farklı olmasıdır. Vergiyi kazanca veya irada sahip olanlar öderken, GEKAP’ı çevreyi kirleten ödüyor. GEKAP yönetmeliğinde çevreyi kirletenlerden Piyasaya süren ve ithalatçılar diye bahsedilmektedir. İthalatçıyı herkesin malumu üzere yurt içine mal yâda hizmet ithal edenler olarak bilmekteyiz. Peki, Piyasaya Süren kimdir? Kısaca bir başlık altında inceleyelim.
- Piyasaya Süren; Yönetmeliğin 4’üncü maddesinin (aa) bendinde “27/11/2014 tarihli ve 29188 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği kapsamındaki mesafeli sözleşmeler ile yapılan satışlar da dâhil olmak üzere, satış yöntemine bağlı olmaksızın, bu Yönetmelik kapsamındaki ürünlerini veya ambalajlı eşya/malzemelerini piyasaya arz edenleri, üreticisi tarafından doğrudan piyasaya arz edilmeyen ürünler ile ambalajlı eşya ve malzemeler için ürünün ya da eşya/malzemenin ambalajı üzerinde adını ve/veya ticari markasını kullanarak piyasaya arz eden (piyasaya arz eden: Ürünleri tedarik, dağıtım veya kullanım amacıyla bedelli veya bedelsiz olarak piyasada yer alması için yapılan faaliyeti gerçek veya tüzel kişileri, ürünlerin ve ambalajlı eşya/malzemelerin üreticilerinin Türkiye dışında olması halinde ise bu üreticiler tarafından yetkilendirilen temsilciyi ve/veya ithalatçıyı” ifade etmektedir.
- Poşet İçin Piyasaya Süren; Poşet için ayrı bir parantez açılmış, plastik poşeti nihai tüketiciye satanlar GEKAP beyannamesinin mükellefi oluyor.
Gekap Beyannamesinden Muaf Olanlar;
- Tekrar kullanıma alınan ürünler, zati ihtiyaç kapsamındaki ürünler, imha edilerek tasfiye edilecek gümrüklü ürün ve eşyalar ile ihraç edilen ürünler
- Kamu kurum ve kuruluşlarının münhasıran asli görevlerinde kullanmak, piyasaya arz edilmemek ve ticari amaç güdülmemek kaydıyla ürettikleri veya bağlı kuruluşlarına ürettirdikleri aşağıda yer alan ürünleri kapsamaz.
- Aşağıdaki listede yer alan ürünleri için ülkenin tamamında Bakanlıkça belirlenen esaslar doğrultusunda depozito sistemi uygulayan, piyasaya süren/ithalatçıların depozitolu olarak piyasaya sürdükleri ürünleri için depozito uygulanan miktar açısından bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.
Yurt İçinde Piyasaya Sürenlerin Mükellefiyeti ve Sorumlulukları Nelerdir?
Piyasaya Süren: 27/11/2014 tarihli ve 29188 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği kapsamındaki mesafeli sözleşmeler ile yapılan satışlar da dâhil olmak üzere, satış yöntemine bağlı olmaksızın, Yönetmelik kapsamındaki ürünlerini veya ambalajlı eşya/malzemelerini piyasaya arz edenleri, üreticisi tarafından doğrudan piyasaya arz edilmeyen ürünler ile ambalajlı eşya ve malzemeler için ürünün ya da eşya/malzemenin ambalajı üzerinde adını ve/veya ticari markasını kullanarak piyasaya arz eden gerçek veya tüzel kişileri, ürünlerin ve ambalajlı eşya/malzemelerin üreticilerinin Türkiye dışında olması halinde ise bu üreticiler tarafından yetkilendirilen temsilciyi ve/veya ithalatçıyı ifade etmektedir.
Piyasaya sürenin belirlenmesinde söz konusu ürünlerin ilk defa piyasada yer alması (bedelli veya bedelsiz) için yapılan teslim faaliyeti (gerçek/tüzel kişiler arasındaki değişimi) esas alınır.
Piyasaya süren olarak tanımlanan gerçek ve/veya tüzel kişiler ambalajlar için belirlenen geri kazanım katılım payı uygulamasından sorumlu tutulurlar.
İthalatçıların Mükellefiyeti ve Sorumlulukları Nelerdir?
- Bir ürün/eşya/malzemenin ambalajlı olarak ithal edilerek tedarik veya kullanım amacıyla bedelli veya bedelsiz olarak yurtiçi piyasada yer almasını sağlayan gerçek ve/veya tüzel kişiler tarafından ödenir.
- Ambalajlı ürünleri ithal edenler de ambalaj piyasaya süren olarak tanımlanır ve ithal edilen ürün/eşya/malzemenin ambalajları için geri kazanım katılım payı uygulamasından sorumlu tutulurlar.
- Türkiye dışındaki üretici tarafından ülkemizde yetkilendirilen temsilci ve/veya ithalatçılar piyasaya süren olarak geri kazanım katılım payı uygulamasından sorumludur.
Gekap Beyannamesi
Tam adı Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi (meslek camiasında poşet beyannamesi olarak bilinen) beyanname artık aşağıdaki listeyi kapsayacak şekilde Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından revize edileceği bu yönetmelikle aşikar hale gelmiştir.
Poşetin yanında aşağıdaki listede yer alan ürün cinsini piyasaya süren, satan, bedelsiz veren, vergi mükellefi olsun veya olmasın bu katılım paylarını ödemek zorundadır.
Ürün Cinsi | Tutar |
Plastik poşet (Plastik alışveriş torbaları) | 15 kr./adet |
Lastik (Binek araç) | 2 TL/adet |
Lastik (Otobüs, kamyon, kamyonet, yükleyici ve kazıcı lastikleri ve diğerleri ) | 4 TL/adet |
Lastik (İş makinası lastikleri) | 10 TL/adet |
Dolgu lastikler | 5 TL/adet |
Akümülatör (Kurşun asitli olanlar) | 20 kr./kg |
Akümülatör (Nikel kadmiyumlu olanlar) | 50 kr./ kg |
Akümülatör (Diğerleri) | 5 kr./kg |
Çinko karbon piller | 2 TL/kg |
Alkali silindirik piller | 2 TL/kg |
Alkali düğme piller | 3 TL/kg |
Düğme piller çinko-hava ve gümüş oksitli | 10 TL/kg |
Lityum düğme piller | 10 TL/kg |
Lityum silindirik şarjlı ve primer pil çeşitleri (Araç bataryaları hariç) | 5 TL/kg |
Otomotiv pilleri (Kurşun içerenler hariç) | 15 TL/kg |
Lityum içeren araç bataryaları | 15 TL/kg |
Diğer şarjlı piller | 5 TL/kg |
Madeni yağ | 50 kr./kg |
Bitkisel yağ | 10 kr./kg |
Elektrikli ve elektronik eşya: Televizyon/Monitör | 20 kr./kg |
Elektrikli ve elektronik eşya: Bilişim telekomünikasyon ekipmanları (Televizyon ve monitörler hariç) | 20 kr./kg |
Elektrikli ve elektronik eşya: Aydınlatma ekipmanları | 10 kr./adet |
Elektrikli ve elektronik eşya: Küçük ev aletleri ve diğerleri | 20 kr./kg |
Elektrikli ve elektronik eşya: Beyaz eşyalar (Buzdolabı/Soğutucular/İklimlendirme cihazları hariç) | 25 kr./kg |
Elektrikli ve elektronik eşya: Buzdolabı/Soğutucular/İklimlendirme cihazları | 30 kr./kg |
Pharmacy | 1 kr./kutu veya şişe |
Ürün Cinsi | Kg Başına Alınacak Tutar (kr.) | Adet Başına Alınacak Tutar (kr.) |
PLASTİK AMBALAJ | ||
İçecek Ambalajları (Adet) | ||
0,33 litreye kadar | 1 | |
0,3301-0,75 litre arası | 2 | |
0,7501-1,5 litre arası | 3 | |
1,501 litre üzeri | 4 | |
Diğerleri (Poşet Hariç) (kg) | 40 | |
METAL AMBALAJ | ||
İçecek Ambalajları (Adet) | 3 | |
Diğerleri (kg) | 50 |
KOMPOZİT AMBALAJ | ||||||
Kâğıt-Karton Ağırlıklı Kompozit İçecek Ambalajları (Adet) | ||||||
0,25 litreye kadar | 1 | |||||
0,2501-0,5 litre arası | 2 | |||||
0,501 litre üzeri | 4 | |||||
Diğerleri (kg) | 50 | |||||
KÂĞIT KARTON AMBALAJ (kg) | 20 | |||||
CAM AMBALAJ | ||||||
İçecek Ambalajları (Adet) | ||||||
0,25 litreye kadar | 1 | |||||
0,2501-0,5 litre arası | 2 | |||||
0,501-1 litre arası | 3 | |||||
1,01-5 litre arası | 5 | |||||
5,01 litre üzeri | 10 | |||||
Diğerleri (kg) | 20 | |||||
AHŞAP AMBALAJ | ||||||
AHŞAP AMBALAJ (Adet) | 10 | |||||
Yukarıdaki tablodaki tutarlar Çevre Kanunu Ek madde 11 e göre “Bu listede yer alan tutarlar takvim yılı başından geçerli olmak üzere her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu şekilde hesaplanan tutarların %5’ini aşmayan kesirler dikkate alınmaz. Cumhurbaşkanı, bu suretle tespit edilen tutarları yarısına kadar artırmaya veya indirmeye yetkilidir” denilmek suretiyle her sene zam geleceğini de unutmamak gerekir. 2020 yılı için yeniden değerleme oranı %22,58]olduğu da unutulmamalıdır.
Burada Piyasaya Atık süren şirketlerin çok dikkatli olması beyanname düzenleyen meslek mensubuna net bilgi vermesi gerekmektedir. Hangi ambalaj türünden ne kadar piyasaya sürmüş ise muhasebeye düzgün bildirmelidir ki GEKAP beyannamesin de düzgün beyan edilsin.
Meslek mensuplarından tavsiyem bu beyannamesi olan mükelleflerden her ayın GEKAP paylarını bir sonraki ayın başında hemen yazılı olarak istemeleridir.
Gekap Beyannamesinin Cezası
Çevre Kanunumuzun idari para cezaları çevreye zarar verenlerin zarar şiddetine göre cezalandırmayı uygun görmüştür. Mesela tehlikeli atıkların çevreyi kirletmesi İki milyon TL ye kadar ceza verilmektedir.
GEKAP beyannamesinin verilmemesi, başka bir değişle atıkların toplanma işini beyan etmeyenlere “Katılım payı tutarının %20 si” bir ceza beklemektedir. Beyan edilip ödenmemesi durumunda ise gecikme zamları vs. 6183 sayılı AATUKK gereği işlem yapılacaktır.
GEKAP Uyum Danışmanlığı Hizmetimiz
• Kapsama hangi ürünlerle girdiğine dair yorum yapma
• Mevzuata uyum için bir kurumun yapması gereken konusunda yol gösterme
• Sektör ve iş koluyla alakalı yasal gereksinimlere uygunluğunu sağlama rehberliği
• GEKAP Sistemine kayıt danışmanlığı
• GEKAP Sistemine bildirim danışmanlığı
• GEKAP Sistemine beyan ve ödeme konusunda rehberlik
• GEKAP Süresi ile ilgili kayıt saklama yükümlülükleri ile ilgili bilgilendirme ve kayıt saklama sistematiğinin önerilmesi
• Sürekli değişen ve gelişen mevzuat konusunda bilgilendirme
• Yasal mevzuata karşı kurumun hazır olup olmadığını sistematik biçimde test etme
CONTACT US
Recovery Contribution Share (GEKAP) Consulting
GEKAP Danışmanlığı konusunda daha fazla bilgi almak için buradaki formumuzu doldurabilir; veya
numaralı telefon üzerinden bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz.
Özge Ata
Yönetim Danışmanı