ANONİM ŞİRKETLERİN TAHVİL İHRAÇ ETME NEDENİ NEDİR?

Tahvil İhracı: Alternatif Finans Kaynağı

Türkiye’deki şirketlerin çoğu fabrika kurma, makine ekipman yatırımları ve faaliyetleri için gerekli olan finansman ihtiyaçlarını öz kaynaklarını veya banka kredileri kullanarak karşılamaktadır. Halbuki uzun vadeli yatırımlar ve projeler için finansman kaynağı noktasında banka kredilerinden çok daha avantajlı kaynaklar bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi ise tahvil ihracıdır.

Son dönemde yaşanan gelişmeler ve Borsa’da yapılan yeni düzenlemeler ile özel şirketlerin sermaye piyasalarını kullanarak borçlanmalarının önünü açacak yani tahvil ihracı yapmasını destekleyecek niteliktedir. Bu gelişmeleri kısaca ekonomik konjoktür ile borçlanma araçlarının ihracında sağlanan kolaylıklar olarak ikiye ayırmak mümkündür.

• Özel sektör borçlanmasının önünü açan ilk olay devletin yıldan yıla azalan borçlanma ihtiyacı sonucu ‘crowding out’ etkisinin zayıflaması, yani devletin borçlanma piyasasındaki ağırlığının kalkmasıdır.
• Bir diğer husus ise, faiz oranlarında yaşanan düşüşler ile borçlanma vadelerinin uzamasıdır.

Genel ekonomik konjonktürde yaşanan gelişmelere paralel olarak Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından şirketlerin yıllardır bürokratik engel olarak gördükleri konuların birçoğunu ortadan kaldıracak nitelikte düzenlemelerin gerçekleştirilmesi de özel sektör borçlanmalarını hem tasarrufçu hem de ihracatçı açısından cazip hale getirmiştir.

Anonim Şirket statüsüne sahip bir şirket ister halka açık ister payları BİST’de işlem görsün isterse halka kapalı bir şirket olsun Sermaye Piyasası hükümlerine göre tahvil ihracı mümkündür.

Tahvil Çeşitleri:

1. Devlet Tahvilleri: Maliye Bakanlığı tarafından belli gayelerle çıkarılan iç borçlanma tahvilleri, hazine bonoları gibi tahvil ve bonolardır. Bunlar kısa, orta ve uzun vadeli olabilirler.
2. Özel Sektör Tahvilleri: Özel sektör tarafından ihraç edilen tahvillerdir. Ancak anonim şirketler tahvil ihraç edebilirler.
3. Primli Tahviller-Başa Baş Tahviller: İhraç edilen bir tahvil, üzerinde yazılı değerle satışa çıkarılıyorsa buna başa baş tahvil; nominal değerinden daha az bedelle satışa çıkarılıyorsa primli tahvil denir.
4. İkramiyeli Tahviller: Tahvillerin satışını teşvik etmek gayesi ile faiz ve erken satış primlerinden başka para ikramiyesi de verilirse buna ikramiyeli tahvil denir.
5. Garantili Tahvil: Bir bankanın veya şirketin bağlı olduğu holding’in garantisi ile çıkarılan tahvillerdir.
6. Sabit ve Değişken Faizli Tahviller: Sabit faizli tahviller, vadesi süresince sabit gelir getiren tahvillerdir. Enflasyonun hızla arttığı dönemlerde ve ekonomik istikrarsızlığın yüksek olduğu dönemlerde sabit faizli tahviller yatırımcı veya ihraç eden taraf için pek cazip olmaz. Değişken faizli tahviller buna alternatif olarak ortaya çıkmıştır.
7. İndeksli Tahviller: Yine enflasyonlu yıllarda kullanılan bir tahvil türüdür. Bu tip tahvillerde ihraç tarihi ile vade günü arasında altın fiyatına veya belli bir dövizin kurundaki artış oranına göre değişen miktarda ödeme yapılır.

Tahvillerin 3 Türlü Değeri Vardır:

1. Nominal Değer: Tahvilin üzerinde yazılı değer olup hiç bir zaman değişmez.
2. İhraç Değeri: Primli olarak ihraç edilen veya erken alanlara faiz oranı içinde indirim uygulanan tahvillerde, ihraç değeri= nominal değer-(% 5 kanuni indirim + erken satış primi) olur. Bu şekilde hesaplanan ihraç değeri satışın son gününe yaklaştıkça nominal değere doğru yaklaşır ve son gün (nominal değer-% 5) olur ve takip eden günde faiz işlemeye başlar.
3. Piyasa Değeri: Tahvillerin piyasa değerleri, şartlara göre nominal değerinin üstüne de çıkabilir altına da inebilir. Piyasa değerini piyasa cari faiz oranı, enflasyon veya tahvili ihraç eden şirketin itibarı etkileyebilir.

Ülkemizdeki Tahvillerin  Özellikleri

1. Bir borç senedi olan tahvilin sahibi (hamili) tahvili çıkaran kurumun uzun vadeli alacaklısıdır.
2. Tahvil sahibinin, tahvili çıkaran kuruluşa sağladığı sermaye yabancı sermayedir dolayısıyla tahvil sahibi şirket üzerinde  alacağından başka herhangi bir hakka sahip değildir. Yani yönetime katılma hakkına sahip değildir.
3. Şirketin brüt karından ilk olarak tahvil sahiplerine ödeme yapılmaktadır ve tahvil sahibi  alacağını temin ettikten sonra tahvili çıkaran kurumun mal varlığı üzerinde herhangi bir hak iddia edemez.
4. Tahvilde belirtilen vade kesindir ve vade sonunda tahvil sahibi ve tahvili çıkaran kurum arasındaki hukuki ilişki yasal olarak biter.
5. Tahvil değerinin altında bir bedelle satılabilirler.

Tahvil İhracının Şirketlere Sunduğu Faydalar

• Tahvilleri daha cazip hale getirmek için, hem ihraççı hem de tasarruf sahibi açısından hareket kabiliyetini arttıran bazı uygulamalar da tebliğde mevcuttur.
• Tahvillerde hem yatırımcıyı hem de ihraççıyı değişen piyasa koşullarına oranla koruyan bir uygulama tahvillerin erken itfasının mümkün olmasıdır. Genellikle tahvillerin anaparası, vade bitiminde bir defada veya vade içinde taksitler halinde ödenmesi yaygın uygulamadır. Bu durumda faiz oranlarında meydana gelebilecek anormal değişimler den ya ihraççı ya da tasarruf sahibi olumsuz etkilenebilmektedir. Bunun önüne geçmek ve/veya en aza indirmek için İhraççının veya tasarruf sahibinin talebine bağlı olarak kısmen veya tamamen erken itfa edilebilir nitelikte tahvil ihraç edilmesi mümkündür.