Sınai Mülkiyet Kanunu Nedir?

6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu özellikle marka ve markacılığı kapsayan kanundur. Marka sahiplerinin karşılaşabileceği haksız durumların ortadan kaldırılması amaçlanmıştır. Marka sahiplerinin hakları ve hangi durumlarda dava açabilecekleri açıklanmıştır. Sınai Mülkiyet Kanunu olarak anılan bu kanunun birçok detayı bulunmaktadır. Bu yazımızda sizler için Sınai Mülkiyet Kanunu nedir? hakkındaki soru işaretlerini kaldırmaya çalışacağız. 

 

Fikri haklar mı Fikri Mülkiyet mi?  Fikir Ürünü Sahipliğinin temel yapısı nasıl yorumlanabilir?

Mülkiyet zamanla sınırlı değildir. Benim elimden mülkiyet hakkımı mülkümü alamazsınız ancak haklar buluşa patent vermek gibi 20 yıl ile sınırlıdır, tasarım 25, marka yenilenebilir şekilde 10 yıl ile sınırlıdır. 

Hakların nitelikleri mülkiyetten çok farklıdır. 

Her iki kullanım da uygundur ancak doğrusunun Haklar olduğunu belirtmek gerekir. 

Temel yapı fikir ile başlar. Fikir, fikir ürünü, fikir ürünü sahibi ve fikir ürünü sahibinin hakları şeklinde dört temel unsurdan oluşmaktadır. Ulusal ve uluslararası platformlarda geçerlidir.  Fikirlerin korunup korunmayacağı konusunda birçok ülkede sorun yaşanmaktadır. Bu çok önemli bir konudur. Fikirlerin korunması konusunda sıkıntı yaşandığı için kanunlarda bu konuya eser olarak yer verilmiştir. Fikirlerin değil, ifade biçimlerinin yani fikir ürünlerinin korunacağı bilinmelidir. 

Fikirler Değil Fikir Ürünleri Korunmaktadır

Fikirler ifade edildikten sonra fikir ürünü oluşuyor, ne oluyor boyut değişiyor. Soyutla somut arasındaki fark gibi. Ben şöyle bir tablo yapacağım olmuyor, yapılması gerekiyor.  Bir biçim kazandırmamız gerekiyor aksi halde bir yasal koruma söz konusu değildir. İfade edilmemiş fikirler korunmaz. Fikirler değil fikirlerin ifade ediliş şekli korunur, öyleyse ifade etmeden önce kimseye söylememiz gerekmektedir. Bu noktada gizlilik sözleşmeleri de gündeme gelebiliyor. 

Hiçbir onay gerekmeden eserler oluşturulduğu andan itibaren (BERN sözleşmesine üye bütün ülkelerde) korunacaktır. 

İnsan aklını kullanıyor ve fikirleri oluşturabiliyor Ancak fikirler korunmadığı için ikinci aşamada fikirleri ifade ederek ürüne dönüştürüyor yani fikri ifade ediyor ve örneğin yağlı boya tablo yapıyor. Yani fikir ürünlerine dönüşüyor. Ürün oluştuğu zaman da bu ürünün bir sahibi olacağı ona da yasal düzenlemelerde bir hak tanınıyor.  Bu yüzden fikir ürünlerinin korunması gerektiği 18.yydan itibaren netleşiyor ve artık bir şiirin sahibi şairdir diyoruz. Elinde bulunduran değildir.

 

Fikrin ele tutulur hale getirilmesi: Fikir ürünü: Expression: İfade edilmektir. Bu ifade edilirken ayırt edilmesini sağlaması, anlaşılmasını sağlayacak şekilde sicilde gösterilebilir olması (marka), uygulamayı sağlayacak nitelikte yeterince açık ve tam olması (patent), açıklanmamış ve bilgilenmiş kullanıcı nezdinde ayıt edici nitelikte olması (tasarım) ön koşullardır.

Her firmanın bir iş stratejisi ya da başka bir deyişle stratejik bir amacı vardır. Firmalar bu stratejik amaca göre bir inovasyon stratejisi tanımlaması gerekir. Genelde karıştırılan bir ifade olarak inovasyon stratejisi “teknoloji haritası” değil, “yeniliğin yönetimi” dir. Yani firmaların iş stratejilerinde hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olacak bir yenilik yöntemidir.  

İyi kurgulanmış bir fikri mülkiyet stratejisi ise inovasyon strateji ile etkileşim halindedir. En temelde firmaların iş stratejilerine hizmet etmeyi amaçlar. Burada birçok firmanın yanılgısı fikri mülkiyet stratejisine bir buluşumuz var buna hemen bir paten alalım şeklinde bir yaklaşım ile başlar. Oysaki doğru bir fikri haklar stratejisi ancak iş stratejinize hizmet eden ve inovasyon stratejiniz ile birbirine bağlı bir şekilde oluşturulmalıdır. 

Ticari bir işletmenin amacı elbette kar elde etmektedir. 

Peki, nasıl yöneteceğiz, nelere dikkat edeceğiz? 

Öncelikle belirtmek gerekir ki Fikri Mülkiyet yönetimi sadece ben bir şey buldum bu bulduğumu da patentini almak istiyorum düşüncesinin ötesinde kaynak yaratan bir strateji olarak değerlendirilmelidir.  

ISO 56007 maddesinde tanımlandığı gibi bir kurum ya da kuruluşun yaşayabilmesi ve büyüyebilmesi için yeni fikirlerin üretilmesi, seçilmesi ve geliştirilmesi gerekmektedir. Bu da ancak, fikirlerin toplanması, değerlendirilmesi, ödüllendirilmesi ve projelendirilmesi ile ilgili aksiyonlar ile sağlanabilmektedir. Fırsatları topladıktan sonra yönetmek bir aşamadır. 

Fikirleri nasıl yönetebileceğimiz ise  “Intellectual Property Intellecence” diye adlandırılan teknolojik trendlerin takip edilmesi ve inovasyon istihbaratı oluşturulması ile mümkündür. Bu konuda en derinlemesine fayda sağlayabilecek kaynaklardan bir tanesi ise patent verileridir. Öyleyse, her patent konusu günceme geldiğinde sıklıkla tekrarladığımız “veri analizi” oldukça önemlidir. 

Kalitemizi, duruşumuzu, varlığımızı ortaya koyan Fikri ve Sınai Hakların yönetiminin her bir aşamasındaki kişinin yeteneği çok önemlidir. Bu kişilerin alanında uzman, yasal konulara hakim ve yetkin insanlar tarafından yapılması gerekmektedir. Çünkü fikri hak sahibi olmak bir maliyettir. Sürdürmek de ciddi bir maliyettir. 

Günümüzde firma yöneticileri ve firma liderleri fikri mülkiyetin değerini tam olarak kavrayabilmiş durumda değildir. Dolayısıyla bu eksiklik fikri mülkiyetin stratejik planlamasında ve fikri mülkiyetin yönetiminde olumsuzluk teşkil etmektedir. 

Fikri mülkiyetin yönetiminde sistemi bütünleşik ele almak önemli bir değer taşımaktadır.  Sistemi bütünleşik ele almak firma içinde fikri mülkiyette söz sahibi olan herkesin ortak bir dile sahip olması ve bu sürece hepsinin dahil olması gibi anlatılabilir. 

Fikri Ve Sınai Hakların Doğru Yönetimi

• Yatırımlarınızın zarar görmesini engeller
• Haksız rekabet ve taklitçiliğe karşı etkili bir yoldur.
• Devir, lisans gibi işlemlere konu olarak şirkete ek gelirler sağlayabilir.

 

Fikri Ve Sınai Haklar Koruma Yöntemleri 

Fikri Mülkiyet Hakları (Sınai Haklar – Fikri Haklar ayrımı): Fikri mülkiyet hakkı dediğimiz aslında bir üst kavramdır. İçerisinde hem sınai haklar hem de fikri haklar mevcuttur. 

Fikri Haklar en basit hali ile sahibinin hususiyetini taşıyan fikir ürünlerine verilen bir korumadır. 

Sınai Haklar ise 67769 sayılı kanun ile korunan marka, patent / faydalı model,  tasarım, coğrafi işaretler için verilen koruma türleridir. 

En temel hali ile patent ve faydalı modeller “teknik etkiyi” korurken, tasarım “görünümü” korur. Marka ise ürün ya da hizmeti diğerlerinden ayıran işaretleri korumaktadır.

Bu noktada kanun dışı korunan haklardan da söz etmek gerekir. Kanunun bir sınai hak olarak saymadığı ancak sınai hak şeklinde nitelendirilen geleneksel ürün adları, entegre devre topografyaları, işletme adları ve yeni bitki ve hayvan çeşitleri de koruma altına alınabilmektedir. 

Fikri mülkiyet hakları, hukukun diğer alanlarından farklı, kendine özgü  niteliklere sahiptir. Fikri mülkiyetin özellikleri dikkate alınmaksızın düz mantıkla,  bu alana ilişkin problemlere çözüm üretilemez. 

 

Maddi mülkiyetten farklı olarak, fikri mülkiyet hakları süreye tabidir. Yani bu haklar belirli sürelerle sınırlı olmak üzere korunurlar. Sözgelimi, ülkemizde telif hakları, eser sahibinin yaşamı boyu + 70 yıl korunur. Tescile tabi haklardan  olan patentler 20 yıl, faydalı modeller 10 yıl, markalar 10 yılda bir yenilenmek kaydıyla süresiz, tasarımlar beşer yıllık dönemler halinde yenilenmek kaydıyla 25 yıl korunur. Süreler dolunca bu haklar kural olarak kamuya mal olur ve  bunlardan üçüncü kişilerin yararlanması serbest hale gelir.

 Hukuk ulusaldır, yani yereldir; her ülkenin hukuku kendine özgüdür. Bu durum  fikri mülkiyet hukuku bakımından da geçerlidir. Gerçi uluslararası anlaşmalar  yoluyla bu konuda önemli adımlar atılmıştır. Bu adımlara rağmen tek bir hukuk  düzeniyle bugün patent ya da marka koruması mümkün değildir. Bir başvuruyla  birden çok ülkede belge alınabilir. Ama belge hangi ülkeden alınmışsa, sahibine o ülkenin hukuk kuralları çerçevesinde hak verir ve bir ihtilaf halinde o ülkenin mahkemeleri o ülkenin hukukunu uygulayarak sorunu çözer. Sözgelimi, ABD’de tescilli  bir patent, Türkiye’de korunmayacağı gibi, tersi de mümkün değildir