Yetenek Yönetimi Nedir?

Yetenek yönetimi, kurumların, en yetenekli çalışanlarını ellerinde tutmak için uyguladıkları bir iş stratejisidir. İşe alım sırasında ihtiyaç olan boşluğun doğru tespit edilerek alınacak olan personelde bulunması gereken yetkinliklerin belirlenmesi ve işe alım sonrasında bu personelin mevcuttaki yeteneklerinin geliştirilmesine imkân tanınmasına yetenek yönetimi denir.

Şirketlerin gelişmesi için çalışanlarında gelişime açık olması çok önemlidir. Gelişime açık personellerin keşfedilmesi için yetenek yönetimi sıkça uygulanan bir stratejidir. İnsanlarla çalışan bir firmanın, bünyesindeki insanların her özelliğini bilip bu doğrultuda aksiyon alması çok önemli bir adımdır. Personellerde geliştirilebilecek noktaların belirlenmesi, eksikliklerin giderilmesi, yeni eğitimler verilerek yeni yetkinlikler kazandırılması ve performanslarının en üst noktaya çıkarılabilmesi için kapasitelerinin ve yeteneklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda ilerlendiğinde doğru personele doğru stratejiler uygulanarak olumlu sonuçlar alınabilmektedir.

Yetenek Yönetimi Neden Önemlidir?

•       Doğru çalışanın doğru pozisyonda faaliyet göstermesi sonucu şirket başarısında artış sağlanabilmektedir.
•       Yetkinlikleri belirlenen çalışanların güçlü olduğu noktalar net bir şekilde görülebildiği için bu noktalar geliştirilebilmekte ve şirkete değer katma noktasında olumlu sonuçlar sağlayabilmektedir.
•       Yetkinliklerini ve başarılarını ortaya koymuş çalışanlara takdir ve ödüllendirme sistemi uygulayarak motivasyon artışı sağlanabilmektedir.
•       Yetenek yönetimi sistemi doğru kurgulandığı ve uygulanıldığı takdirde işveren, bir marka haline gelerek yetenekli insanların dikkatini çekmektedir. Bu da herhangi bir pozisyon açığında tercih edilebilirliği yüksek bir şirket olunduğu için eleman bulma sürecini minimuma indirmektedir.
•       Çalışanların en uygun stratejiler ile seçilmesi sonucunda, şirket vizyonu daha ileriye taşınabilmekte ve sektör fırsatlarından maksimum derecede yararlanılabilmektedir.
•       Personel açığı, personel bulunana kadar şirkette bir takım tahribatlara sebep olabilmektedir. Yanlış bir personel seçimi bu tahribatı daha da büyük hale getirerek geri dönülmez hatalara sebebiyet verebilir. Bu nedenle yetenek yönetimi, personel bulma süresini minimuma indirerek en doğru personeli bünyeye katmayı hedefler.

Yetenek Yönetimi Nasıl Yapılır?

Yetenek yönetimi uygulamanın birçok yöntemi vardır. Şirket vizyonuna, beklentilerine ve hedeflerine göre değişebilmekle birlikte bütün yöntemlerde ortak belli başlı noktalar vardır. İşte 7 adımda yetenek yönetimi;

Şirketin hangi becerilere ihtiyacı olduğunu belirlemek

Şirkete doğru personel alımı yapmadan önce, şirketin hangi becerilere ihtiyacı olduğu belirlenmelidir. Bu süreçte ilk olarak şirket içerisindeki personeller incelenerek aranan yeteneğin bünyede olup olmadığı kontrol edilir. Eğer yoksa, detaylı bir şekilde aranan personel yetkinlikleri belirlenir ve bu doğrultuda aksiyon alınır.

Doğru personeli bulmak

Belli başlı sitelerden veya şirketlerin kendi hazırladığı anketlerden doğru personeli bulmak mümkündür. Yapılması gereken en önemli şey; doğru beklentilerin belirtildiğinden emin olmaktır. Bazen şirketlerin acil personel bulması gerekebilmekte ve bu nedenle stratejiler doğru belirlenememektedir. Bu nedenle, önceden belirlenmiş ve hazırlanmış bir yetenek yönetimi programı her zaman şirketlerin cankurtaranı olmaktadır.

Şirket bünyesine yeni gelen personele görev atamalarını doğru yapmak

Bir çalışan şirkete yeni geldiğinde yönlendirilmelidir çünkü bilmediği bir düzen içerisinde kaybolması olasıdır. Bu nedenle, yeni gelen personele, ilk aşamada oryantasyon videoları, şirket dokümanları vb. araçlarının sunulması, görevinin açık bir şekilde belirtilmesi ve personelin şirkete alıştırılması çok önemlidir.

Çalışanın öğrenme ve gelişimini organize etmek

Şirket içerisinde kendini geliştirdiğini ve vizyonunun genişlediğini hisseden her çalışanın duygusu şirket bağlılığı ile sonuçlanmaktadır. Öğrenme ve gelişim programları organize ederek şirket çalışanlarının yetkinlikleri sürdürülebilir ve faydalı hale getirilmelidir. Çalışanların gelişmesi, şirketin gelişmesi demektir. Bir çalışanda sağlanan yenilik bile şirkette birçok şeyi değiştirebilmektedir.

Çalışanların performansını değerlendirmek

Performans değerlendirmesi, çoğu şirketin kendilerine kuşbakışı bakarak büyük resmi görmelerini sağlamaktadır. Çalışanların değerlendirilmesi sonucu kendini geliştirenler, daha fazla sorumluluk alabilecekleri ve daha farklı alanda daha faydalı olabilecekleri belirlenebilmektedir. Bunun sonucunda, eleman boşluğu olan bir bölümde belki de yeni birini aramaya gerek kalmayacak ve şirket içerisinden başka bir personel ile o açık kapatılabilecektir. Bununla birlikte, performans değerlendirmeleri çalışan motivasyonunu artırarak şirket içerisinde tatlı bir rekabet ortamı oluşturmaktadır. Bu da çalışanların kendisini geliştirme arzusunu tetikleyerek şirkete daha faydalı olmasını sağlar.

Yetenekleri elde tutmak için stratejiler oluşturmak

Şirketlerin; sosyal haklar, performans ödülleri, motive edici taktikler, şirket kültürünü geliştirme yolu ile tatmin etme vb. stratejiler ile yetenekleri elde tutmaları mümkündür. Çalışanlar için yapılan her olumlu hamle şirkete her zaman kazandırmaktadır.

Ardıl işlemleri planlamak

Şirket içerisinde bir çalışan ayrılmayı düşündüğünde çıkış mülakatı yapılmalıdır. Neden çıktığı, işlerin neden yolunda gitmediği, hangi beklentisinin karşılanmadığı vb. sorulara çözüm aranarak mevcuttaki çalışanları koruma yönünden aksiyonlar alınmalı ve gelecek yeni personellerde dikkatli davranılmalıdır.

Yetenek yönetimine verilebilecek birçok örnek vardır fakat temelde hepsi aynı temel taşlara sahiptir;

•       Yeteneklerin kategorilendirilmesi (üstün yetenekler, gerekli yetenekler, güvenilir çalışanlar vb.)
•       Yeteneklerin uygun mevkilere yerleştirilmesi ve geliştirilmesi
•       Gelişim gösteren yeteneklerin ödüllendirilmesi
•       Şirket hedefleri doğrultusunda en verimli olabilecek yeteneklere belirlenen önemli sorumlulukların verilmesi
•       Geliştirme ve eğitim programları ile tüm yeteneklerin kendilerini ileriye taşımasının sağlanması

Temelde yer alan bu maddelerin uygulanması sonucu yetenek yönetimi verimli bir şekilde uygulanmaya başlanabilmektedir. Her şirketin değer yargıları, vizyonu ve çalışanlarından beklentileri farklılık gösterebilmektedir. Bu nedenle, bu yöntemler şirket bünyelerine, kendilerinin yararlarına olacak şekilde evrilerek homojen bir şekilde sistemlerine dâhil edilmelidir.

Yetenek Yönetimi Sisteminde Hangi Süreçler Bulunur?

Yetenek yönetimi sisteminin ilk adımı işe alım sürecidir. Kaliteli bir işe alım süreci, nitelikli elemanı keşfedip bünyeye katmaktır. Doğru kurgulanmış işe alım stratejileri, gerek anketler gerek titizlikle oluşturulan yetkinlik raporu, şirket bünyesine yetkin eleman almak için önemli bir süreçtir. Yeni personelin şirket ve çalışanlar ile uyumu göz önünde bulundurularak hedeflere yönelik en donanımlı kişi tercih edilmelidir.

İkinci adım elde tutmaktır. Bünyeye katılan yetkin elemanı elde tutmak çok önemlidir. Şirkete vizyon kazandıran ve katma değer sağlayan bir çalışan elde tutulmalıdır.

Üçüncü adım eğitim aşamasıdır. Yetkinlik için kişilere şirkete giriş sırasında testler uygulanır ve bu sonuçlara göre becerileri ortaya çıkmaktadır. Bunun sonucunda şirkette çalışmaya başladığında verebileceğiniz sorumluluklar ortaya çıkmaktadır. Eğitim fırsatları ile çalışanların sorun ve çözüm becerileri geliştirilebilir. Geliştirme süreçlerinden bir tanesi de koçluktur. Çalışanın var olan yeteneğini maksimize etmek ve rasyonel yeteneklerini keşfetmek için koçluk yöntemi kullanılmaktadır. Buradaki fark akıl vermek değil var olan aklın kullanılmasını sağlamaktır.

Son olarak ödüllendirme adımı uygulanmaktadır. Yetenekli çalışanların şirkette gerekli pozisyonlara getirilmesi çok önemlidir. Bu yöntem personelin yeteneğini avantaja çevirerek şirkete daha fazla değer katmasını sağlamaktadır.

Yetenek Yönetimi Neden Şirketlerin Süreçlerine Dâhil Edilmelidir?

Günümüzde rekabet ortamı oldukça yoğundur. Bu nedenle, şirketlerin pazarda devamlılıklarını sürdürebilmeleri için bir fark yaratmaları gerekir. Bu farkı yaratmak önemlidir fakat asıl önemli olan sürdürülebilir kılmaktır. Bu noktada devreye çalışan kalitesi girmektedir. Uygun yetenekler, doğru zamanda doğru yerde kullanıldığı takdirde şirkete sunulan kazanç büyük olur. Yetenek yönetimi yapan şirketler, ihtiyacı olan elemanı bilir, doğru zamanda doğru yeteneklere sahip personeli doğru departmana ve göreve konumlandırır. Bunun sonucunda şirketin kazancı, vizyonu ve değer hacmi artmakla birlikte çalışanın motivasyonu ve şirket bağlılığı da artmaktadır.

Yetenek yönetimini basit bir dilde ele alacak olursak; hak edenin hak ettiği yerde bulunması için gerekli olan yöntem diyebiliriz. Çalışanın olduğu yerden mutlu olması ve şirketin o mevkide o çalışandan maksimum verim alabilmesi yetenek yönetimine bağlıdır. Bu nedenle, yetenek yönetimi süreçleri, şirket bünyelerinde bulunması gereken önemli bir iş yapış şeklidir.

Burada yatay eksende performansın, dikey eksende de potansiyelin olduğu dokuzlu matristen bahsetmek gerekir. Her insanın kendine özgü yapabilirlikleri ve yetenekleri vardır. Çok ünlü bir iş aracı olan 9 Kutu Matrisi, dünyadaki hemen hemen her sektöre ve her şirkete uygulanabilir olma avantajına sahiptir. Adından da anlaşılacağı gibi, şirketteki her çalışanın yerini belirlemek için kullanılan dokuz kutu vardır. Bir eksende performanslarını sıralarsınız ve diğer eksende potansiyellerini değerlendirirsiniz; bu size şirketteki genel konumları ve gelecekteki olası yönleri hakkında bir fikir verir.

Her çalışan için özel gelişim stratejilerini değerlendirme tartışmasının bir parçası olarak tartışmak, ortaya çıkmakta olan en iyi uygulamadır. Bu şekilde, güçlü ve zayıf yönlerle ilgili bilgiler herkesin aklında taze kalır ve her çalışanı bir sonraki hazırlık seviyesine taşımak için stratejilere geçmek doğal bir geçiş olacaktır. Dokuz kombinasyonun her birinin neyi temsil ettiğini anladığınızda, her çalışan türünden en iyi şekilde yararlanmanın yollarını incelemek ve bir sonraki liderlerin nerede bulunabileceğini keşfetmek mümkündür.

Her bir çalışanın kendine belirlediği hedefleri vardır. Günümüzde Y ve Z kuşağı gelecek planları yaparak şirketlere iş başvurusunda bulunuyorlar ve şirketler buna göre aksiyonlar alıyor. Çalışanların yeteneklerini ve beklentilerini şirket hedefleri doğrultusunda stratejik bir şekilde belirlemesine, kurgulamasına ve hayata geçirmesine stratejik yetenek yönetimi denilmektedir.

Planların en başta yapılması, yolun geri kalanı için anlaşılabilir ve ilerlenebilir bir harita çıkarmaktadır. Bu nedenle, şirketler önlerini daha net görebilmek ve çalışanlarına daha net gösterebilmek için stratejik yetenek yönetimi sistemini kullanarak daha vizyoner bakış açıları sağlayabilmektedir.

Stratejik Yetenek Yönetimi Neden Önemlidir?

Stratejik yetenek yönetimi, şirketlerin vizyonları ve hedefleri doğrultusunda belirlediği ve oluşturduğu bir sistem olduğu için şirketin temelini oluşturan öğe haline gelmektedir. Her bir çalışan, şirkete çok katkı sunabileceği gibi şirketi kötü durumlara da sokabilmektedir. Bu nedenle, personel alımlarının çok dikkatli ve titiz bir şekilde yapılması önemlidir. Bu aşamayı stratejik yetenek yönetimi sistemi ile yapan şirketler ne zaman, nerede, neden ve nereye eleman alacağını bilmektedir. Bu harita onlara en doğru kararları almalarında önemli bir destek görevi görmektedir.

Şirket içerisindeki eleman boşluğunu şirket içerisinde gidermeye çalışan şirketler çoğu zaman yeterli olamamaktadır. Yetkin ve yetenekli bir lider ihtiyacı doğduğunda yetenek yönetimi sistemi kullanmadıkları için hızlı aksiyon alamazlar. Bu noktada, dışarıdan liderlik desteği alabildikleri gibi içlerinde liderlik vasfına en yakın buldukları kişiyi yetiştirme eğilimi de gösterebilirler. Eğer stratejik yetenek yönetimi sistemi varsa, sorun en hızlı ve verimli şekilde çözülerek şirket herhangi bir kayıp yaşamadan hedefler doğrultusunda yürümeye devam edebilmektedir. Stratejik yetenek yönetimi olmayan şirketlerde “zaman” en büyük düşman haline gelerek hem alınan bütün kararları olumsuz yönde etkiler hem de personellerin incelenmesine olanak tanımaz. Yetenek yönetimi ise şirketlere zaman, yetenek, yetkinlik, b planı, gelecek planı, hedefler ve hedefler doğrultusunda doğru personeller gibi birçok avantaj sağlamaktadır.

Yetenek havuzu, kurum içinde farklı pozisyonlar için mevcut ve gelecekte oluşabilecek yetenek ihtiyaçlarını bugünden belirlemeye ve sistematik bir süreç içerisinde yetiştirmeyi sağlayan bir süreçtir. Riskleri en aza indirmeyi, organizasyon içerisindeki yetenekleri geliştirmeyi, organizasyon içerisine yeni alınacak personellerin yetkinliklerinin açık bir şekilde hedefler doğrultusunda belirlenmesini içeren yetenek havuzu, şirketin önünü daha açık bir şekilde görmesini sağlamaktadır.

Yetenek havuzu çalışan bağlılığını artıran bir faktördür çünkü mevcut çalışanların da geleceği düşünülerek kariyer yol haritaları belirlenir ve kendilerini geliştirme imkânı sunulur. Bu da beraberinde işveren markasını sağlamlaştırarak işe alım sürecinde aday personellerin daha da dikkatini çekmesini sağlamaktadır.

Yetenek Havuzu Oluşturma Nasıl Gerçekleştirilir?

Şirket, ihtiyaç duyduğu yönetici kadrolarına geçiş sürecinde bilinçli bir seçim yapması gerekir ve bu nedenle yetenekli kişilerin belirlenmesi, bu kişilerin gelişimlerinin belirli bir program dâhilinde izlenmesi ve raporlanması gerekmektedir. Yönetsel ve davranışsal olarak bu sistemin oluşturulması yetenek havuzu oluşturma yönteminin ilk adımıdır.  Grup çalışmaları yapılabilir, bireysel uygulamalar yapılabilir, sunumlar, kişilik değerlendirmesi vb. birçok yöntem kullanılabilir. Çalışanların, gelecekte doldurabilecekleri yönetim rolleri için uzun soluklu bir gelişim programıdır.