Yapay Zeka (AI) Nedir ve Yapay Zeka Uygulama Alanları Nelerdir?

Önceki blog yazılarımızda da değindiğimiz gibi Yapay zeka, (AI - Artificial Intelligence), bilgisayar sistemlerinin insana benzer şekilde düşünme, öğrenme, karar verme ve problem çözme yeteneklerini simüle etme çabasıdır. Yapay zeka, bilgisayar sistemlerinin karmaşık verileri analiz etme, desenleri tanıma, öngörülerde bulunma ve otomatik olarak görevleri gerçekleştirme yeteneğini içerir.

Yapay zeka, farklı algoritmalar, veri yapıları ve öğrenme modelleri kullanarak çalışır. Bilgisayar sistemleri, genellikle makine öğrenimi ve derin öğrenme gibi teknikleri kullanarak verilerden örüntüleri çıkarır ve modeller oluşturur. Bu modeller, gelecekteki verilere dayanarak tahminler yapabilir, kararlar alabilir ve görevleri otomatikleştirebilir.

Bir başka görüşe göre de Yapay zeka (AI), insan zekasını taklit eden veya aşan/aşması planlanan bilgisayar sistemleri veya programlarıdır. AI, 1950'lerde ortaya çıkan ve o zamandan beri hızla gelişen bir bilim dalıdır. AI, günümüzde pek çok alanda kullanılmakta ve hayatımızı kolaylaştırmakta, verimliliğimizi artırmakta ve yeni olanaklar sunmaktadır. AI'nın önemi, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde giderek artmaktadır.

Yapay zekanın (AI) farklı türleri vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:

Zayıf AI: Belirli bir görevi yerine getirmek için tasarlanmış AI'dır. Örneğin, sesli asistanlar, oyun botları, arama motorları gibi uygulamalar zayıf AI'ye örnektir. Zayıf AI, insan zekasının sadece bir yönünü taklit eder ve genel zeka seviyesine sahip değildir.

Güçlü AI: İnsan zekasının tüm yönlerini taklit edebilen veya aşan AI'dır. Güçlü AI henüz var olmayan bir kavramdır ancak gelecekte mümkün olabileceği düşünülmektedir. Güçlü AI, kendi kendine öğrenebilir, mantık yürütebilir, duygulara sahip olabilir ve yaratıcı olabilir.

Dar AI: Sadece belirli bir alan veya konuda uzmanlaşmış AI'dır. Örneğin, satranç oynayan, yüz tanıyan veya müzik üreten AI sistemleri dar AI'ye örnektir. Dar AI, genel zeka seviyesine sahip değildir ancak belirli bir alanda insanlardan daha iyi performans gösterebilir.

Genel AI: İnsan zekasının tüm alanlarında insanlarla eşit veya daha iyi performans gösterebilen AI'dır. Genel AI de henüz var olmayan bir kavramdır ancak güçlü AI ile yakından ilişkilidir. Genel AI, insan gibi düşünebilir, anlayabilir ve karar verebilir.

Süper AI: İnsan zekasının çok ötesinde bir zeka seviyesine sahip olan AI'dır. Süper AI de henüz var olmayan bir kavramdır ancak bazı bilim insanları ve filozoflar tarafından gelecekte olası bir senaryo olarak görülmektedir. Süper AI, insanların anlayamayacağı veya kontrol edemeyeceği bir güç ve hızda çalışabilir.

21 yüzyıla geldiğimizde artık bilimkurgu ve fantazya evrenlerinin malzemesi olmaktan öteye geçip günlük hayat kullanımlarında gitgide karşımıza çıkmaya başlayan yapay zeka uygulamaları, biz farkında olmasak da yaşantımızın farklı alanlarında karşımıza çıkmakta.

Üstelik yapay zekanın kullanım alanları arasında sağlık, otomotiv, finans, ticaret, eğitim, sanat, iletişim, güvenlik  ve daha birçok sektör yer alıyor. Örneğin, sağlık alanında yapay zeka, hastalık teşhisinde yardımcı olabilir, ilaç keşfi sürecini hızlandırabilir ve tıbbi görüntülerin analizinde kullanılabilir. Otomotiv sektöründe ise yapay zeka, sürücüsüz araçların geliştirilmesinde önemli bir rol oynar. Şimdi bu sektörleri ve yapay zekanın etkilerini daha detaylı inceleyelim.

 

Sağlık Sektöründe Yapay Zeka Nasıl Kullanılabilir?

Yapay Zeka, sağlık sektöründe teşhis, tedavi, araştırma ve yönetim gibi alanlarda kullanılmaktadır. Örneğin, yapay zeka sistemleri, hastaların semptomlarını analiz ederek doğru teşhisi koymaya veya uygun ilaçları önermeye yardımcı olabilir. Ayrıca hastaların sağlık verilerini izleyerek riskleri önceden belirleyebilir veya tedavi planlarını optimize edebilir. Yine teşhiş açısından yapay zeka sistemleri, tıbbi görüntüleri (röntgen, MR, tomografi vs.) inceleyerek anormallikleri tespit edebilir veya cerrahi operasyonlara rehberlik edebilir. Bir adım öteye gittiğimizde ise AI sistemleri, yeni ilaçlar veya aşılar geliştirmek için büyük miktarda veriyi analiz edebilir veya klinik deneylerde rol alabilir.

Yönetimsel açıdan bakıldığında yapay zekanın entegre edildiği sistemler, yakın dönemde hastane yönetimini kolaylaştırmak için randevu alabilir, reçete yazabilir veya faturalandırma da yapabilir hala gelebilir.

Ulaşımda Yapay Zekanın Yeri

AI’nin günlük hayatlarımıza dokunan bir başka sektör olan ulaşıma katkılarından da bahsedecek olursak, yapay zeka entegre sistemler ulaşım sektöründe trafik akışını iyileştirmek, güvenliği arttırmak ve yeni ulaşım modelleri geliştirmek için kullanılabilir. bugün ülkemizin gelişmiş metropollerinde ulaşım altyapısında otomasyon sistemlerinden uzun yıllardır faydalanılmaktadır; yapay zeka entegre otomasyon sistemleri uzak olmayan bir gelecekte günlük hayatlarımıza daha çok girecek gibi görünmektedir. Yapay zekanın bize sunduğu birkaç örnek ile sıralayacak olursak;

• Yapay zeka sistemleri, trafik durumunu analiz ederek en uygun rotaları belirleyebilir veya alternatif yollar önererek zaman kazandırabilir.
• AI sistemleri, araçların sürücüsüz olarak hareket etmesini sağlayabilir veya sürücülere yardımcı olabilir. Örneğin, araçların hızını ayarlayabilir, fren yapabilir, şerit değiştirebilir veya çarpışmayı önleyebilir.
• AI sistemleri, yeni ulaşım modelleri geliştirebilir veya mevcut modelleri optimize edebilir. Örneğin, hiperloop, uçan taksi, elektrikli bisiklet gibi yenilikçi ulaşım araçları AI ile tasarlanabilir veya çalıştırılabilir.

Yapay Zekadan Eğitimde Nasıl Yararlanılabilir?

Teknoloji odaklı genç nesillerin eğitimi, içinde bulunduğumuz dönemin şüphesiz ki en öncelikli konularından biridir. Bu bağlamda eğitim sektöründe öğrencilerin öğrenmesini desteklemek, öğretmenlerin iş yükünü azaltmak ve eğitim kalitesini artırmak hedefiyle yapay zeka uygulamalarından faydalanılabilir. Örneğin AI sistemleri, öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmiş eğitim materyalleri sunabilir veya varolan eğitim materyallerine yönelik geri bildirim verebilir. Yapay zeka ayrıca öğrencilerin ilgi alanlarını belirleyerek uygun kariyer seçeneklerine göre tavsiyeler verebilir. Pratik uygulamalarda yapay zeka sistemleri, öğretmenlerin ders planlamasını kolaylaştırabilir, sınav ve ödev akışlarını kontrol edebilir.  Yine yönetimsel açıdan bakıldığında yapay zeka entegre uygulamalar, eğitim kurumlarının performansını analiz edebilir veya kalite standartlarını belirleyebilir.

Yapay Zekanın Sanattaki Etkisi

Biraz daha eğlenceli konulara gelecek olursak, sanatsal açıdan yapay zekanın aslında son birkaç yıldır diğer alanlara nazaran dijital sanatta çok daha aktif olarak kullanıldığını görebiliriz. Sanatçılara ilham vermek, yaratıcılıklarını artırmak ve yeni sanat eserleri üretmek için yapay zekadan yararlanılabilir. Hatta son 6 aydır yazılım ve yazın dünyasının tartışmalarını ateşleyen ChatGPT’nin bu kadar yaygınlaşmasından önce, yine aynı şirket OpenAI tarafından Ocak 2021'de piyasa sürülen, metinden görüntü oluşturma YZ programı DALL-E aslında bildiğimiz dijital dünyayı değiştirmeye çoktan başlamıştı. Dall-e ile üretilen imajların tasarımcı ve grafikerler tarafından günlük iş akışında kullanılmasından tutun da NFT piyasasında alıcı bulmasına kadar uzanan bir yelpazede yazının grafik, fotoğraf, avatar gibi çeşitli imajlara döndürülmesi, sadece 1 buçuk sene sonra karşımıza bu sefer yazılı metinden videoların üretilmesi olarak çıkıyor. Videolardaki ses dosyalarının ayıklanıp istenilen dilde transkript edilmesi ise yapay zeka uygulamaları için çocuk oyuncağı seviyesine gelmiş durumda. Hatta senaryoların yapay zeka uygulamasına yazdırılıp, bunlara uygun video ve film içeriklerinin üretileceği bir sinema evreni hiç de uzak bir galaksi gibi görünmüyor! 

Dahası spesifik olarak geliştirilen yapay zekalara şu konutları da verebiliyorsunuz “ Van Gogh stilinde kırmızı bir gökyüzünü çiz” ya da “ New York Times yazarı X kişinin tarzını kullanarak Y konusunda yeni bir makale yaz”; sonra da yazdırdığınız makaleyi görsellerinin de AI tarafından üretildiği bir sunuma dönüştürüp portfolyonuza eklemeniz işten bile değil! Yakın zamanda fotoğraf ve video işleme devi Adobe firmasının yapay zeka uygulamalarını kendi sistemine entegre ettiğini ve lisanslı Adobe Photoshop sürümlerinde yapay zekayı kullanarak fotoğraf ve video düzenleme imkanı verdiğini ekleyelim.

Günümüzde aktif olarak kullanılan Chat-GPT, You.com, Bing.com (microsoft yapay zeka) ya da Bard (google yapay zeka) gibi yapay zeka uygulamalarının detaylarına gelecek makalelerimizde daha detaylı olarak değineceğiz. Önceki içerik çalışmalarımızdan ChatGPT Nedir? Nasıl Kullanılır?,  Yapay Zeka ile E-posta Pazarlaması, ChatGPT’nin Google Ads Kullanımı, Chatgpt İçerik Pazarlaması Kullanımı, ChatGPT’nin Limitleri ve Sınırları gibi içeriklerimize ilgili linklerden erişebilirsiniz! 

Güvenlik Sektöründe Yapay Zeka Uygulamaları

Son bir madde olarak yapay zekanın güvenlik sektöründe nasıl kullanılabileceğine kısaca değinelim.

AI’nin kendi fikrine göre yapay zeka sistemleri güvenlik sektöründe suçları önlemek, tehditleri tespit etmek ve korumak amaçlı kullanılabilir. Bu bağlamda insanın aklına ister istemez Steven Spielberg imzalı Azınlık Raporu (Minority Report) filmi gelse de, şu an için hemen telaşa kapılmaya gerek yok, diyebiliriz. Bize sunulan örneklere kısaca gözatalım:

• AI sistemleri, yüz tanıma, parmak izi tanıma, iris (göz bebeği) tanıma gibi biyometrik yöntemler kullanarak kimlik doğrulaması yapabilir veya erişim kontrolü sağlayabilir.
• Yapay Zeka uygulamaları, kamera görüntülerini analiz ederek şüpheli davranışları tespit edebilir veya alarm verebilir. Örneğin, hırsızlık, saldırı, yangın gibi olayları algılayabilir veya ihbar edebilir.
• Yapay zeka sistemleri, siber saldırılara karşı koruma sağlayabilir veya saldırganları takip edebilir. Örneğin, virüsleri tespit edebilir, şifreleri kırabilir, verileri şifreleyebilir veya geri yükleyebilir.

Nihayetinde güvenlik alanında yapay zekanın kullanımı mutlaka iyi denetlenmesi gereken bir güç olarak karşımıza çıkacak gibi görünüyor.