Tasarım tescili çok geniş bir konudur. Fikri ve Sınai Haklar adı altında Türk Patent ve Marka Kurumu Sınai Mülkiyet kanunu kapsamında görsel anlatımların korunduğu sicile kayıt işlemidir Tasarım tescil işlemleri konusuna giriş yapmadan gelin önce fikri haklar, fikri mülkiyet ve bazı kavramlar üzerinde duralım.
Fikri haklar, fikri mülkiyet, fikri hak ve sınai haklar gibi bazı tanımlarla karşılaşıyoruz.
Mülkiyet zamanla sınırlı bir kavram değildir. Örneğin, benim elimde olan bir mülkü mülkiyet hakkı olmadan alamazsınız. Buluşup patent vermek, tasarımın tescillenmesi, markanın tescillenmesi gibi aslında belli bir kanun ile kurulan, korunan, belli kriterleri olan ve belli bir süreyle, buluşun patent aldıktan sonra koruma süresi 20 yıl gibi veya tasarımın tescil belgesi aldıktan sonra beş yıllık periyotlarla toplamda 25 yıl süreyle korunabilmesi gibi Sınai Mülkiyet Kanunu’yla belli bir sınır ve kriterlere tabi tutulmuş haklar vardır. Bu “hak” terimini “mülkiyet”, “fikri hak” veya “sınai hak” olarak da duyabiliriz.
Fikri mülkiyet kavramı bir çatı kavramdır. Eser Hakları dediğimiz Telif Hakları olarak da toplumda bilinir. Sınai hak kavramı altında da Marka Patent, Faydalı Modelle tasarımlarımızın korunması kanunda çerçevelendirilmiş durumdadır.
Tasarım tescili konusunda tasarımların bütün teknik özelliklerden ayrı tutularak tamamen görsel anlatımların olduğu ve Türk Patent ve Marka Kurumu’na kayıt ettirildiği durumdan söz edebiliriz.
"İyi tasarım, dünyanın eksik olduğunun farkında olmadığı bir şey üretmek üzere teknoloji, bilimsel bilgi, insan gereksinimi ve güzelliği birleştiren rönesans tavrıdır."
Paola Antonelli
Tasarım tescili, tasarımcılar ya da tasarımcıların izni ile bir başka gerçek veya tüzel kişi adına Türk Patent Ve Marka Kurumu tarafından 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) kapsamında koruma altına alınma işlemidir.
MADDE 3- (1) Bu Kanunla sağlanan korumadan;
- a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları,
- b) Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yerleşim yeri olan veya sınai ya da ticari faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler,
- c) Paris Sözleşmesi veya 15/4/1994 tarihli Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması hükümleri dâhilinde başvuru hakkına sahip kişiler,
ç) Karşılıklılık ilkesi uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere sınai mülkiyet hakkı koruması sağlayan devletlerin uyruğundaki kişiler yararlanır.
Bir tasarımın kanunla sağlanan haklar kapsamında korunabilmesi için “yenilik” ve “ayırt edici nitelik” kriterlerine sahip olması gerekmektedir.
Yenilik:
Bir tasarımın aynısı başvurudan önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise tasarım yeni kabul sayılır. Ancak eğer tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorsa aynı kabul edilir ve yeni sayılmaz. Yenilik ifadesindeki “küçük ayrıntı” somut olaya göre değerlendirilmektedir.
Ayırt Edicilik:
Ayırt edicilik kriteri ilgili tasarımın korunabilmesi için diğer tasarımlarla arasındaki farklılığın ölçüldüğü ve belirlendiği aşamadır. Bir tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim farklı ise bu tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olduğu düşünülebilir. Değerlendirme aşamasında bu kriter somut olay üzerinden analiz edilir.
Marka Patent ve Marka Tescili Aynı Şey Midir?
Toplumda çok fazla farklı ifade ediliş biçimi vardır. Doğrularını açıklamak gerekirse;
Patent, bir buluşu patentlemek anlamına gelir. Tasarım ise tasarım tescile kayıt şeklinde ifade edilir.
“Markamı patentlemek istiyorum.” sözünü oldukça fazla duyuyoruz ama bu cümle doğru bir anlatımı karşılamaz. Marka ile alakalı, patent başvurusu yapmıyor, marka başvurusunda bulunuyoruz. Bunun sonucunda bir tescil belgesi alıyoruz. Tasarımlarımızın tescili içinse bir talepte bulunuyoruz. Türk Patent ve Marka Kurumu inceliyor ve bunun karşılığında tasarım tescil belgesi alıyoruz.
Buluşlarımız içinse kriterlerine göre faydalı model ya da patent belgesi alıyoruz.
Bir buluşu patent ya da faydalı model başvurusuna soktuğumuzda karşılığını belge patent belgesi ya da faydalı model belgesi olarak alıyoruz. Patent tescili ya da faydalı model tescili yapmak ya da bu ifadeyi kullanmak aslında toplumda genel olarak yaygınlaşmış bir ifade olarak karşımıza çıkıyor.
Marka kapsamında doğru olmayan kavramların yaygın olarak kullanıldığını görmekteyiz. "Marka Patent" ve "Marka Tescil" kelimeleri birbirine çok karıştırılıyor. Marka kapsamında bize danışırken "telif hakkı" ifadesini kullanıyorlar. Fakat aslında Fikri ve Sanat Eserleri Kanunu'nun özgün metninde biz “telif hakkı” olarak bir kavram görmüyoruz. Yani bu toplumumuzda yazılmış Eser Hakkı anlamına gelen eski bir kavramdır. “Telif hakkı” terimi de Türkiye'de hala kullanılıyor ama bunun doğrusu eser sahibinin hakkı şeklindedir.
Tasarım Başvurusu ; tasarımın görünümünün (görsel anlatımların) Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca sicile kayıt edilmesi için talepte bulunması işlemidir.
Tasarım Başvurusu elektronik ortamda kuruma doğrudan yapılır. Türk Patent web sitesi üzerinden ulusal tasarım başvurusu yapabilmek için e-devlet şifresi, elektronik imza ya da mobil imza sahibi olunması gerekmektedir.
Tasarım Başvuru Çeşitleri ikiye ayrılır:
Tekli başvuru = Tek tasarımın tescil talebini içeren başvurudur.
Çoklu başvuru = Birden fazla tasarımın tescil talebini içeren başvurudur.
Sınai Mülkiyet Kanunu madde 61/7 kapsamında birden fazla tasarımın aynı başvuruda olabilmesi için söz konusu tasarımların Locarno sınıflandırma listesine göre aynı sınıfta olmaları gerekmektedir. Bir başvuruda en fazla yüz adet (100) tasarım bulunabilir.
Tasarım başvurusunun temel unsurlarını;
- Başvuru formu,
- Tasarım hakkının nasıl elde edildiğini gösterir beyan,
- Ürün adı, sınıflandırma,
- Rüçhan hakkı talebi ve rüçhan belgesi,
- Yayın erteleme talebi,
- Ücretler ve
- Görsel anlatım oluşturmaktadır.
Görsel Anlatım - Dikkat Edilmesi Gereken Unsurlar
Sınai Mülkiyet Kanunu madde 60/2 kapsamında görsel anlatımlar, en az 8x8 cm, 8x16 cm veya en fazla 16x16 cm boyutunda olmalıdır.
Tasarım Tescil İşlemleri
Tescil ile korumanın tasarım hakkı sahibine sağladığı güçlü haklardan dolayı tasarımların Türk Patent Ve Marka Kurumuna başvuruda bulunulması önemlidir. Toplumumuzda “tasarım patenti”, “tasarıma patent belgesi almak” gibi yanlış söylemler yer almaktadır. Doğrusu tasarım tescil belgesi alınmasıdır.
(1) Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümüdür.
(2) Ürün, bilgisayar programları hariç olmak üzere, endüstriyel yolla veya elle üretilen herhangi bir nesnenin yanı sıra birleşik bir ürün veya bu ürünü oluşturan parçaları, ambalaj gibi nesneleri, birden çok nesnenin bir arada algılanan sunumlarını, grafik sembolleri ve tipografik karakterleri ifade eder.
(3) Birleşik ürün, sökülüp takılma yoluyla değiştirilebilen veya yenilenebilen parçalardan oluşan üründür.
(4) Tasarım; bu Kanun hükümleri uyarınca tescil edilmiş olması hâlinde tescilli tasarım, ilk kez Türkiye’de kamuya sunulmuş olması hâlinde ise tescilsiz tasarım olarak korunur.
Tescilli tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren beş yıldır. Bu süre beşer yıllık dönemler halinde yenilenir ve toplam 25 yıl koruma sağlanabilir.
Tescilsiz tasarımların koruma süresi ise kamuya sunulduğu tarihten itibaren 3 yıldır.
Tasarım tescil süreci şekli inceleme, yenilik incelemesi, yayım, itiraz ve belgelendirme sürecinden oluşmaktadır. Herhangi bir olumsuzluk ile karşılaşılmaz ise başvurudan tescil işlemine kadar geçen süre yaklaşık 8-10 aydır.
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) Madde 64/6 uyarınca yeni olmadığı tespit edilen tasarım başvuruları (tescil talepleri) reddedilir.
Tasarım Araştırması aşağıdaki belli başlı kaynaklardan kontrol edilebilir:
a) Tasarım veri tabanları (TÜRK PATENT, EUIPO, WIPO vs.)
b) İnternet arama motorları (Google, Yandex, Yahoo vs.)
c) Sosyal medya hesapları (Facebook, Instagram, Pinterest, Youtube, Twitter vs.)
ç) Tasarımla ilgili kütüphaneler (Shutterstock, Behance vs.)
d) E-ticaret platformları,
e) Ağlar, haberler, bloglar,
f) Başvuru sahibine ait internet siteleri.
Tasarım araştırması “anahtar kelime” veya “görsel anlatım” araştırması olmak üzere iki şekilde yapılabilir:
Tasarım Tescil Belgesi başvuru sahibine ya da vekiline elektronik ortamda gönderilir.
Ücretler:
Başvuru, Yayım, Yayım Erteleme ve varsa Rüçhan ücretleri Sınai Mülkiyet Kanunu Yönetmelik Madde 53’e göre hesaplanır.
MADDE 53 –
(1) Başvuruya ilişkin ücretler, tasarım başvuru ve yayım ücreti ile varsa rüçhan ve yayım erteleme talebi ücretlerinden oluşur.
(2) Her bir tasarım başvurusu için alınan ücret tasarım başvuru ücretidir. Bir tasarım içeren başvurular tekli, birden fazla tasarım içeren başvurular ise çoklu başvuru olarak değerlendirilir. Çoklu başvurularda yer alan ilave her bir tasarım için Tebliğde belirlenen ilave tasarım başvuru ücreti ödenir.
(3) Yayımlanması istenen her 8x8 cm alan için yayım ücreti ödenir. Bir görsel anlatım boyutlarının 8x8 cm’yi aşması durumunda ilave yayım ücreti alınır. Yayım erteleme talebi varsa yayım ücreti olarak ödemenin yapıldığı yıl geçerli olan ücret ödenir.
(4) Rüçhan hakkının talep edilmesi halinde rüçhan ücreti ödenir. Birden fazla rüçhan hakkı talebinde bulunulması durumunda yapılan her bir rüçhan hakkı talebi için ayrı ücret ödenir. Rüçhan hakkı ücretinin ödenmemesi halinde rüçhan hakkından yararlanma talebi yapılmamış sayılır.
(5) Yayım ertelemesinin talep edilmesi halinde, yayım ertelemesi talep edilen her bir tasarım için yayım erteleme ücreti ödenir.
(6) Tasarım başvuru ve yayıma ilişkin ücretlerin ödenmemesi ve süresi içinde ödemeye ilişkin bilginin Kuruma sunulmaması halinde başvuru yapılmamış sayılır.
(7) Tasarım başvurusunun geri çekilmesi halinde ödenen tasarım başvuru ücreti iade edilmez ancak, başvuruya ilişkin diğer ücretler talep üzerine iade edilir. Tasarım başvurusunun reddedilmesi veya işlemden kaldırılması halinde ise tasarım başvuru ücreti yanında varsa rüçhan ücreti de iade edilmez, başvuruya ilişkin yayım ücreti ve varsa yayım erteleme ücreti talep üzerine iade edilir.
(8) Çoklu başvuruda yer alan tasarımların Locarno Sınıflandırmasının farklı olması veya yüz adedi aşması nedeniyle bölünmesi halinde, başvurunun kapsamından çıkarılan tasarımlara ilişkin tasarım başvuru ücreti talep üzerine iade edilir.
Tasarım Tescil Başvuru Ücreti = İlk tasarım için alınan Tasarım Tescil Başvuru Ücreti + (kalan tasarım sayısı X ilave her tasarım başvuru ücreti )
Yayım Ücreti = Görsel Anlatım Sayısı X Yayım Ücreti
Rüçhan Ücreti = Rüçhan Sayısı X Rüçhan Hakkı Kayıt Ücreti
Yayım Erteleme Ücreti = Tasarım Sayısı X Yayım Erteleme Ücreti
Siz de Endüstriyel Tasarım Tescili, Tescilsiz Tasarımın Korunması ve Tasarım Başvurularında Sınıflandırma gibi konular hakkında daha fazla bilgi almak istiyorsanız Yurt İçi Tasarım Tescil hizmetimize göz atın.