SWOT Analizi Nedir? 2023 Rehberi

Öncelikle bizler en sağlıklı olacak şekilde mümkünse şirketin üst yönetiminin de katıldığı aynı zamanda şirkette belli bir kıdem yılını doldurmuş çalışanlar veya tamamen dışarıdan bir göz olmasını istedikleri kişiler, stratejik çalıştay yapacaksak pazarlama ve satış ekibi ile birlikte bir toplantı düzenliyoruz.

Üst yönetimin de dahil olması oldukça önemli bir konu çünkü bu bir strateji analizi ve sonucunda aksiyonlar alınacak. Ardından içerideki ve dışarıdaki unsurları değerlendirmeye başlıyoruz.

İç analizle başlayacak olursak; iç analizin amacı işletmenin sahip olduğu güçlü ve iyileştirmesi gereken yönlerini ortaya çıkarmaktır. Bu sayede işletmenin potansiyellerini görebiliyoruz  ve işletmenin güçlü yönleri ile gelecekteki hedeflerini kuvvetlendirebiliyor  ve iyileştirmesi gereken yönleriyle de işletmenin alacağı tedbirlere zemin hazırlayabiliyoruz.

Örneğin güçlü yönlerin tespitinde;

•     Sizi rakiplerinizden üstün yapan şeyler ne?
•     İşletmenizde neleri iyi yapıyorsunuz?
•     Rakipleriniz sizin neyi iyi yaptığınızı düşünüyor?

Gibi sorular sorarak

•      "Turn-Over oranlarımız düşük."
•      "Grup içi iletişimimiz iyi."
•      "Müşteri ile ilişkilerimiz iyi."
•     "Karlılık oranımız iyi."
•     "Yetkin personele sahibiz."
•     "Stok doluluk oranlarımız ideal seviyede-üretim iyi."

Gibi cevapların ardından iyileştirmesi gereken yönlerin tespitine geçiyoruz ve

•     İşletmenizde neleri kötü yapmaktasınız?
•     İşletmenizde iyileştirilmesi gereken noktalar nelerdir?
•     Rakipleriniz gözünde ortaya çıkan ne gibi zayıf yönleriniz var?
•     Hangi açılardan verimli değilsiniz?
•     Neleri yapmaktan kaçınmalısınız?

Sorular yönelterek

• "Turn-Over oranlarımız yüksek."
• "Müşteri sadakat ölçümleyemiyoruz."
• "Çalışan memnuniyet düşük."
• "Grup içi iletişim az."
• "Sosyal aktivite yok."
• "Organizasyon yapısı tam olarak belli değil kimin kime raporlayacağı vs."
• "Prim sistemi yok."
  

gibi aldığımız cevaplar ile analizimizi gerçekleştiriyoruz.

Dış analiz ise, işletmenin faaliyet içinde bulunduğu ortamı ve dış şartları tanımaktır. Aynı zamanda dış analiz, rakip işletmelere ilişkin bilgiler toplamaya da imkan vermektedir. Dış çevre analizi yapılırken çevresel faktörlerin işletmeye sunduğu fırsatlar ve oluşturduğu tehditler belirlenir.

Fırsatların belirlenmesinde yönelttiğimiz birkaç soru;

• Bugün hangi gerçekçi fırsatlara sahipsiniz?
• Çevrenizde size fayda sağlayabilecek ne tür gelişmeler oluyor?
• Hangi tekrarlayan yaklaşımlardan fayda sağlayabilirsiniz ve bunu nasıl yapabilirsiniz?
• Şu an yapılmakta olmayan ama yapılabilecek neler var?
• Pazarda neler eksik?

Tehditlerin belirlenmesinde yönelttiğimiz birkaç soru;

• Şu anda mevcut olan olumsuz yaklaşımlar neler?
• Ne tarz engellerle karşılaşmaktasınız?
• Beklenen iş, ürün ve hizmet standartları değişiyor mu?
• Değişen teknoloji, konumunuzu tehdit ediyor mu?
• Ekonomik problemleriniz var mı?
• Rekabette size zarar verebilecek engeller neler?
• Şu an bu iş modeliyle hangi engellerle karşılaşıyorsunuz?

Bu sorulara yönelik aldığımız cevaplarımızı en başta bahsettiğimiz matrisimize yazıyoruz. Ve analiz etmeye başlıyoruz. Bu matrisle beraber hep konuşulan ama yazılmayan, akıllarda kalan cümleleri, kelimeleri bir çerçevede görmüş oluyoruz. Daha sonra bu yazılan maddeleri önem sırasına göre sıralıyoruz ki alacağımız aksiyonları zamanında alabilelim.

GZFT; güçlü yönler, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler anlamına gelir ve bu nedenle SWOT analizi, işletmenizin bu dört yönünü değerlendirmek için bir tekniktir. Kuruluşunuzun en iyi avantajı için sahip olduklarınızdan en iyi şekilde yararlanmak için bu analizi kullanabilirsiniz. Neyin eksik olduğunu anlayarak ve sizi farkında olmadan yakalayabilecek tehlikeleri ortadan kaldırarak başarısızlık olasılığını azaltabilirsiniz.

Tek bir kişi veya bir grup insan tarafından yapılabilir. Her iki durum da yalnızca birkaç adımın gerçekleştirilmesini içerir;

• Firmanın zayıf yönlerini ve güçlü yönlerini listelemek için dahili verilerin sentezi
• Olası tehditleri ve fırsatları belirlemek için dış verileri toplama

Genellikle insanlar kendi güçlü yönlerini hiç sektirmeden eksiksiz söyleyebiliyor fakat iş zayıf yönlere gelince orada bazı noktaları atlayabiliyorlar. İşte burada bir dış göz olması bize doğru analiz yapmakta oldukça yararlı olacaktır. Bu yüzden, SWOT analizinde sadece üst yönetimle yapmanın uygun olmadığını düşünüyoruz. Bir dış göz olarak çalışan ama şirketi iyi tanıyan birinin olması burada oldukça mühim oluyor.

Biz ne kadar doğru noktalara isabet edersek aslında o kadar gelişiyoruz demektir. Her şeyde iyi olduğunu iddia etmek veya her şeyin güzel gittiğini söylemek değişim ve gelişimi durdurmak demektir. Bu da hem kişi için hem de şirketler için bir gerileme olarak görülebilir. Mükemmel, kusursuz organizasyon diye bir şey yoktur ama kusursuz stratejiler vardır.

Nasıl ki cep telefonlarımızdaki popüler uygulamalarımızı hep güncel tutuyoruz yeni trendlerden geri kalmamak için aynı şekilde kurumumuzu da güncel tutmalıyız. Dolayısıyla şirketlerin ihtiyacı olan şey; dürüstlük, yeni dünyayı ve rakipleri takip etmek, kendilerini korkmadan eleştirebilmektir.

Daha önce de bahsettiğimiz gibi analizler her şirket nezdinde özeldir. Tabi genel pek çok şirkette bulunan ortak zayıflıklar ve tehditler de vardır;

• Döviz kurlarının dalgalanması,
• Türkiye’nin ekonomik durumu,
• Türkiye’nin siyasi konumu,
  
• Turn-Over oranlarının yüksekliği,
• Kurum içi iletişimsizlikler,
• Güçlü yön olarak,
• Müşteri ile güçlü iletişim,
• Müşteri, çalışan sadakat oranı yüksekliği vs. gibi.

SWOT analizi örneği verecek olursak; bir şirket, fırsat, teklif, sipariş ve satış ve sonrası süreçlerin takibinde zorlanma yaşadıklarını dile getirdiler ve bu konuyu zayıf yön olarak bize açtılar. Bizler Albert Solino olarak bu zayıflıkları için bir dijital dönüşüm projesinin yapılmasını ve bu konuda bir aksiyon alınmasını öneriyoruz. Bu projenin ardından sistemlerini düzenli takip eden, raporlarını düzenli alan, karlılığını düzenli ölçen şirketler haline geliyorlar.

Başka bir firma zayıf yön olarak yetkin eleman bulamadığından muzdarip. Aksiyon olarak çalışanlara pozisyonları kapsamında yetkinliklerini artıracak eğitim önerileri verdik ve uygulamalarını sağladık. İşten çıkarmak yerine ya da yeni birini aramak yerine oldukça fayda sağladı.

İnsan kaynakları departmanına, işe alınacak kişiler için eski usül sorular yerine yetkinlik matrisleri tasarlayarak çok zaman kaybetmeden hatalı bir seçim yapmadan doğru kişiyi seçmelerini sağlayabildik. Dolayısıyla her sektörün dış faktörleri yani fırsat ve tehditleri de farklı olabilmekte.

SWOT Analizlerini aslında tam tersi TOWS şeklinde eşleştirme biçiminde de yapabiliyoruz. Yani güçlü yönleriniz ile fırsatları eşleştirebiliyoruz ya da güçlü yönlerinizle tehditleri fırsatlara çevirebiliyoruz. Örneğin; İlk olarak işletmeye maddi güç, pazar payı veya itibar sağlayacak güçlü yönler ile pazardaki fırsatların eşleştirilmesi yaparak aksiyon alabiliyoruz. İşletmenin hala faaliyette bulunduğu ve güçlü olduğu sektörde bir büyüme ya da yeni açılım varsa zaman kaybetmeden fırsatları değerlendiriyoruz (çünkü fırsatlar uzun süreli olmayacaktır ve bu fırsatlar rakip işletmeler için de geçerli olacaktır.)

İkinci olarak pazarda bir tehdit olabilir, ancak işletme güçlü yönleri ile bir aksiyon alabilir veya ölçülebilir bir riske girebilir. Pazarda bir ürüne yeni kısıtlamalar, kotalar veya regülasyonlar gelebilir, ancak işletme güçlü pazarlama faaliyetleri veya fiyat esnekliği ile bu tehditleri aşabilir. Başka bir durumda; zayıf yönler ile pazardaki fırsatların eşleştirilmesi yapılabilir. Pazarda bir fırsat olabilir ancak işletmenin bu fırsatı değerlendirebilecek bir yetkinliği olmayabilir. O zaman biz yetkinliği artırmaya yönelik çalışmaktayız. Ancak fırsatların değerlendirilmesi, gelirde büyüme veya şirketin gelecekte var olması açısından oldukça önemlidir. Örneğin, pazarda yeni bir ürüne talep geldi ancak işletmenin bunu üretecek bir tesisi, kapasitesi veya yeterli bir bilgisi yok. O takdirde söz konusu ürün konusunda uzmanlaşmış bir işletmeye ürettirilebilir. Pandemide bu duruma sıkça şahit olduk. Maske talebiyle birlikte maske makinaları, dışarıdan ürettirme veya direk tesis kurmaya kadar gidildi. Ve erken aksiyon alanlar ciddi kazançlar elde ettiler.

Çalışmış olduğumuz bakliyat firması örneğin bu pandemi döneminde kazançlarını ciddi ölçüde artırdı çünkü insanlar evde yemek yapmak için bakliyata yöneldiler. Mesela karantina süreci ile beraber sağlıklı yaşam oldukça popüler hale geldi. Vegan ve vejetaryen beslenme arttı bu da onları bakliyata doğru itti. Bitki bazlı protein tozlarından, her türlü vegan yiyecekte artış oldu. Bunları erken analizlerle fırsatlara koyanlar iyi kazanç elde ettiler ve trendleri de yakalamış oldular. 

SWOT analizine örnek olarak Coca Cola Company'yi örnek verebiliriz;

Güçlü Yönler:

• Ürün çeşitliliği
• Pazar payı
• Marka bilinirliği
• Gizli tarifler

Zayıf Yönler:

• Sağlık trendleri
• Şeker ikamesi
• Mevcut konumlandırma

Fırsatlar

• Sağlık trendleri
• Birkaç büyük rakip

Tehditler

• Daha sağlıklı alternatifler
• Olumsuz basın ve medya kapsamı

 

GZFT örneği olarak ikinci olarak da Zara markasının güçlü ve zayıf yönleri, fırsatlar ve tehditlerinden bahsedebiliriz;

Güçlü Yönler:

• Verimli üretim ve teslimat
• Rekabetçi fiyatlandırma
• Güçlü küresel varlık
• Yeni trendlere hızlı tepki

Zayıf Yönler:

• Sıfır politikalı reklamcılık
• Sınırlı ürün stoğu
• Tartışmalar
• Yüksek moda taklidi

Fırsatlar

• Yüksek moda için artan talep
• Hızlı moda
• Pazar büyümesi

Tehditler

• Büyüyen rekabet
• Artan maliyetler
• Düzenleyici tehditler