Sınai Mülkiyet Nedir?

Sınai mülkiyet, sanayi ve tarım sektöründeki buluş veya yeniliklerin belirli kriterler altında sahibine sağladığı haklar bütünüdür.  Detaylı olarak açıklamak gerekirse mülkiyet hakları, buluş veya yeniliklerle kişi veya kurumlara sağlanan haklar da dahil olmak üzere hakların tanımı, sanayi ve tarım sektörlerinde ilginç ve öncü tasarımlar ve bu hak kanunlarının aşağıdaki çerçevede oluşturulmasıdır. Patentlerle birlikte sınai mülkiyet hakları ile birlikte mülkiyet sahibinin yasal çerçevede hangi haklara sahip olduğu da açıklanır.

Basit bir örnekle açıklamak gerekirse, ürettiğiniz ve piyasaya sürmeye hazır olduğunuz ürünlerin size ait olduğunu resmi olarak gösterebilirsiniz, ayrıca mülkiyet hakları kavramı ile belirli haklara sahipsiniz. Emeklerinizin çalınmadığı ve daha da önemlisi yaptığınız işin size ait olduğu resmi olarak kabul edilmektedir. Maddi olmayan bir hak olarak da tanımlanabilir. Üreticileri koruma altına alan yasal bir birim olduğunu belirtmekte fayda var.

6769 sayılı Kanunun amacı; marka, coğrafi işaret, tasarım, patent, faydalı model ile geleneksel ürün adlarına ilişkin hakların korunması ve ülkemizde teknolojik, ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerçekleştirilmesine katkı sağlamaktır.

 

 

İpucu

Fikri Mülkiyet Yönetimi, Sınai Mülkiyet Kanunu ve Telif Hakkı  gibi konular  ile ilgili verdiğimiz hizmetlerle alakalı tüm bilgilere sahip olmak istiyorsanız "Fikri  ve Sınai Haklar Danışmanlığı" sayfamız ilginizi çekecektir.

 

 

Sınai Haklar Nedir?

Bu haklar nedir kısaca , endüstriyel buluş ve yeniliklerin ilk uygulayıcılarını temsil eden; üretilen ve satılan mallar üzerinde ürün veya hizmetleri ayırt edebilecek bir üretici veya satıcının logosunu tescil ettirme hakkı, sınai bir hak olarak ifade edilmektedir.

Mülkiyet hakları ülkemiz kanunlarında ayrı kanunlarla düzenlenmektedir. Sınai haklara ilişkin birden fazla kanun bulunmaktadır. Sınai Mülkiyet Hukuku, Marka, Tasarım ve Patent Hukuku vb. gibi.

Sınai Mülkiyet Hakkı Nasıl Alınır?

Fikri ve Sınai mülkiyet hakkı, patent gereken ürünler için bu hakları talep etmek açısından mülkiyet hizmeti veren kurum ve şirketlere gerekli belgeler ile başvurarak alınabilir.

Mülkiyet hakları hukukumuzda ayrı ayrı kanunlarla düzenlenmiştir. Fikri mülkiyeti düzenleyen kanun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserlerini Koruma Kanunu olup, Sınai mülkiyeti ilgilendiren kanunlar birden fazladır. 556 sayılı Markalar, 554 sayılı Tasarımlar, 551 sayılı Patent kanunları (kararnameleri) vb. gibi.

Sınai Hakların Genel Özellikleri

1- Sınai haklar sürelidir. Markanın koruma süresi 10 yıllık aralıklarla ilgili haktan vazgeçene kadar, tasarım koruması 5 yıllık aralıklarla 25 yıl, Patentin koruma süresi ise  20 yıldır.  Bu süreler sona erdiğinde tüm topluma ait olur. 

2- Mülkiyet nitelikleri taşır ve hukuki işlemlere konu olur. Yani alınır, satılır, devredilir, lisansla kiralanır, haciz konur, teminat gösterilebilir.

3- hakları korumak için hapis cezaları, maddi ve manevi tazminat imkanları konmuştur.

Sınai Mülkiyet Kanunu Nedir

4-Hızlı yargılama ve müdahale usulleri benimsenmiş ve ihtisaslaşmış mahkemeler aracılığıyla işlem yapılması esası benimsenmiştir. 

5-Tecavüz yani izinsiz çoğaltma-kullanma haksız rekabet sayılmış olup, özel kanunlar yanında Ticaret Kanunun haksız rekabet hükümleri uygulanır.

 

Fikri ve Sınai Haklar Arasındaki Farklılıklar

1-Fikri mülkiyet hakları tescile konu değildir yani bir sanat eseri için kamuya sunulma yolu ile koruma başlamaktadır. Sınai haklar için ise koruma talebi Türk Patent ve Marka Kurumu aracılığı ile yapılmaktadır. Bu durum sebebiyle bir fikri hakkın kime ait olduğunun kanıtlanması yeterli iken  sınai haklarda tescil edilmiş haklara geniş imkanlar sağlanmıştır. 

 

2- Yaratılmış bir ürünün Fikri hak olarak korunması için sahibinin hususiyetini taşıması zorunluluğu getirilmiş olup, sanatsal güzellik ve estetik özellikleri aranmaktadır. Sınai haklarda ise böyle bir zorunluluk bulunmamaktadır. 

3- Eserin manevi yönü önemliyken sınai haklarda aksi belirtilmediği takdirde buluşçunun adını kullanma zorunluluğu dışında böyle bir zorunluluk yoktur.

4-Fikri hakların kullanımında sanatçıların oluşturduğu meslek birliklerine özel hak ve imkanlar tanınmıştır. SESAM (Sinema Eserleri Birliği) ve MESAM (Müzik Eseri Sanatçıları Birliği) bu örgütlerden başlıcalarıdır ve kendi üyelerinin haklarını korumak için dava açabilir, cezalandırma talep edebilir. Sınai haklar bakımından böyle bir imkan mevcut değildir. Hak sahibinin takibi gereklidir. 

5-Sınai haklarda itiraz ve Enstitü kararlarının mahkemeye götürülmesi gibi hak ve imkanlar vardır. Ancak fikri haklarda böylesi kurum ve imkanlar yoktur.

Fikri ve Sınaî Mülkiyet Haklarının Gruplandırması

Fikri ve Sınai haklar 7 temel gruptan oluşmaktadır. 

-Fikir-Sanat eserleri

-Entegre Devre Topografyaları

-Yeni Bitki Çeşitleri Üzerindeki Islahçı Haklar

-Patent

-Endüstriyel Tasarım

-Coğrafi İşaretler

-Marka 

Marka Patent, Tasarım Tescili, Fikri ve Sınai Haklar Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar

Türkiye’de Sınai Hakların Tarihçesi

Türkiye’de sınaî mülkiyet alanındaki hukuki düzenlemeler, 1870'li yıllara kadar uzanmaktadır. 1871 tarihli "Eşya-i Ticariyeye Mahsus Alamet-i Farikalara Dair Nizamname" ve 1879 tarihli "İhtira Beratı Kanunu" marka ve patent konularında ülkemizdeki yasal korumanın temelini oluşturmuştur. 

Cumhuriyetin ilk yıllarında da sınaî mülkiyet haklarının korunmasına önem verilerek 1925 yılında "Sınaî Mülkiyetin Korunması için Uluslararası Bir Birlik Oluşturulması” hakkındaki Paris Sözleşmesi'ne dahil olunmuştur.

Sınai Mülkiyet Kanunu Nedir

Türkiye’de sınai hakların korunması alanındaki önemli adımlardan diğerleri ise 1965 yılında 551 sayılı "Marka Kanunu"nun yürürlüğe girmesi ve 1976 yılında "Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO) Kuruluş Anlaşması"na katılım olarak değerlendirilmektedir.

24 Haziran 1994 tarihinde, 544 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bağlı, idari ve mali özerkliğe sahip Türk Patent Enstitüsü'nün (TPE) kurulmuştur. 544 Sayılı KHK'nın günümüz koşullarına uyumlu hale getirilmesi ve kanunlaştırılması amacıyla 19 Kasım 2003 tarihinde "5000 Sayılı Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun" yürürlüğe girmiştir. 22 Aralık 2016 tarihinde  6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile Kurum adı "Türk Patent ve Marka Kurumu" olarak değiştirilmiştir.

Ancak, sınai mülkiyet hakkının temel haklardan sayılması ve daha etkin işleyen bir sınai mülkiyet sistemine geçmek adına özellikle patent, faydalı model ve tasarımlarda niteliği artırmak amacıyla 10 Ocak 2017 tarihinde 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu yürürlüğe girmiş marka, patent, tasarım ve coğrafi işaretler için ayrı ayrı düzenlenen Kanun tek çatı altında toplanmıştır.

 

Sınai Mülkiyet Belgeleri Nedir?

Sınai Mülkiyet koruması marka, patent, tasarım ve coğrafi işaretleri kapsamaktadır. Bu bağlamda koruma alınabilecek olan belgeler:

-Marka tescil belgesi

-Patent belgesi

-Tasarım tescil belgesi

-Coğrafi işaret koruması olarak sayılmaktadır.