Oyunlaştırma (Gamification) Nedir?

Oyunlaştırmanın ne olduğu ile ilgili ufak bir girizgah yaptıktan sonra parçalara ayırarak incelemek anlamak için çok daha faydalı olacaktır. Bu nedenle de yukarıda da bahsedildiği üzere zıtlıklardan meydana gelen bir sistem olan oyunlaştırmanın tanımını yapmak gerekebilir. Ancak sanılanın aksine oldukça girift ve teknik bir konu olan oyunlaştırmayı anlamak için onu yanlış nitelendirmemize yol açacak olan tanımlardan bir adım uzaklaşmak gerekir.

Oyunlaştırma Ne Değildir?

Oyunlaştırmayı anlamak için öncelikle oyunlaştırmanın ne olmadığını anlamak ve bu sayede oyunlaştırmanın biz de çağrıştırdığı anlam alanını daraltmak oldukça faydalı olacaktır. Oyunlaştırma günlük hayatımızda sıklıkla oynadığımız ve aslında eğitici olan ya da ciddi bazı işlerden önce stres atmamıza yardımcı olan bir teknik değildir. Oyunlaştırma ne değildir, sorusuna verilecek yanıtlar arasında;

-Her şeyi oyun tadında yapmak değildir,

-İş öncesi verilen eğitimler değildir,

-İçerisinde fazlasıyla ciddiyet barındıran etkinlikler değildir. Oyunlaştırmanın ne anlama gelmediği ile ilgili olarak sayfalarca şey yazılabilirse de yukarıda yapılan genellemeler oyunlaştırmanın ne olmadığı hakkında genel bir çerçeve çizilmesine yardımcı olacaktır.

Oyunlaştırma Deneyimi Nedir?

Oyunlaştırma deneyimi demek bir grafiği eğlenceli hale getirme sürecinde yani oyunlaştırma sürecinde kat edilen aşamalar bütünüdür. Tamamıyla teknik bir konu olan ve aslında kurallarla çevrili bir alan içinde serbest hareket etmeyi en güzel şekilde açıklayan oyunlaştırma dinamikleri deneyimi bu işlemlerin hepsini yaparak kazanılan bir yetidir. Oyun şirketlerinde çalışan ve bu konuda büyük mesai harcayan insanlara dikkat edildiğinde bu kurumsal oyunlaştırma gibi teknik konuyu çok iyi özümsediklerini ve bütün adımlarını da bu zıtlıkların uyumu olarak adlandırılan oyunlaştırma dünyası içinde attıklarına şahit olabilirsiniz. Oyunlaştırma deneyimini kazanabilmek oldukça önemli ve kazanılması güç bir birikimdir. Dolayısıyla da bu konuda uzun saatler çalışmayı göze almak ve bu konuda neyin gücünü kullanmak gerekebilir. Her ne kadar günümüzde bu tarz teknik konuları otonom cihazlar yapsalar da insanın bu ekosistemdeki yeri kesinlikle yadsınamaz. Özellikle de tecrübe ve deneyim konusunda henüz insanoğlunu yakalayamamış olan otonom cihazların bu konudaki eksikliğini oyunlaştırma tanımı bağlamında insanlar dolduruyor.

 

Peki neden oyunlaştırma? Yani bu konuyu global anlamda bu kadar değerli hale getiren şey tam olarak nedir? Bunun aslında verilecek birçok cevabı vardır. Çünkü oyunlaştırma artık ders olarak okutulabilecek kadar önem arz eden ve özellikle de oyun dünyasında oyun üreticileri tarafından özellikle önemsenen konuların başında yer alıyor.

Oyun üreticiliğini yıllardır kurumsal olarak yapan büyük şirketler dahi bu konudaki ihtiyacı görmüş olmalı ki oyunlaştırma konusunda daha üst düzey ve kapsamlı eğitimler vermeye başlamışlardır. Nedeni açıklanırsa bunun birçok parametresinin olduğu unutulmamalıdır. Bunların birincisi psikolojidir. İnsanlar psikolojinin oyun içinde önemini çok fazla anlayamasa da aslında yapılan ve kullanıcıya sunulan oyunların hepsi oyuncunun iç dünyasında çok değişik dalgalanmalara sebebiyet verebiliyor.

Bunun uzun süren incelemeler neticesinde tespit edilmesi ve ticari amaçla da olsa bu konuda çeşitli bilimsel araştırmaların yapıldığı rahatlıkla söylenebilir. Örneğin oyun oynanırken oyuncunun ruh hali oyuna ne kadar daha devam edeceği veya ne kadar süre oynayacağı hakkında çeşitli tiyolar verebilir. Bu ipuçlarını doğru değerlendiren ve buna göre oyunlaştırma tekniğini kullanan kurumsal üreticiler alanlarında çok büyük fark yaratabiliyorlar.

Oyunlaştırma Neden Önemlidir?

Bir oyun üretirken veya yaparken ilk önceliklerinizin neler olduğu önemlidir. Eğer önceliğiniz oyunun çok satması ise buna göre bir yol izlersiniz. Ya da öncelikli arzunuz oyunun piyasadaki emsallerine göre çok daha kaliteli olması ise buna göre bir yol izlersiniz. Veya oyunun oyuncu tarafından çok uzun süreler boyunca oynanması il önceliğiniz ise oyuncuyu oyun içinde tutmak için farklı metotlar uygulamanız gerekecektir.

Bütün bu öncelik sırasını bir üretici olarak yapmazsanız üretmiş olduğunuz içerik sizin hedeflerinizden uzak kalabilir. İşte söz konusu bu önceliklerinizin gerçek hayatta karşılığı olması için kullanılacak olan en büyük silah oyunlaştırmadır. Bu tekniği iyi uyguladığınızda istediğiniz sonuca çok ama çok yakın neticeler alabilirsiniz. Çünkü oyunlaştırma tekniği içinde yukarıda da bahsedildiği üzere sadece oyun grafikleri ya da tasarımları değil oyuncunun sosyal kişiliği ve eğilimleri de yer alıyor.

İnsanları oyuna ya da programa ilgi göstermesi için ilgi çekmek gerekir. Bu da oyunlaştırma tekniğinin doğru ve etkili uygulanabilmesi ile mümkün olacak bir şeydir. Bunun için de oyunlaştırma süreci içinde tüm bu parametrelere dikkat etmek ve buna göre bir yol haritası çizmek oldukça önemlidir.

Oyunlaştırmanın Faydaları

Oyunlaştırmayı doğru anlayan ve özellikle de etkili kullanan bir program üreticisi ya da oyun üreticisinin başarısız olma ihtimali oldukça düşüktür. Çünkü bu sayede insanların neye ilgi gösterip neye ilgi göstermeyeceklerini anlamıştır. Bu da kendisini birkaç adım öne geçirecek olan hususların başında geliyor.

Örneğin bir kitap okuma programı ürettiğinizi düşünün. Yapmış olduğunuz bu uygulama sayesinde insanlar ihtiyaçları olan bütün kitaplara buradan ulaşabilecek ve büyük bir kolaylık sağlayacaksınız. Lakin bu programınızın ilk kullanımındaki etkisini devam ettirebilmesi ve her geçen gün ziyaretçi sayısını arttırabilmesi için sizin ekstra bir şeyler yapmanız gerekebilir. Oyunlaştırma tam olarak burada devreye giriyor.

Çünkü oyunlaştırma aynı zamanda bir grafik ve tasarım faaliyetidir. İnsanları sıkmamak için ve ilgilerini sürekli yüksek tutmak için yapmış olduğunuz bu grafiklerin dikkat çekmesi ve okuyucu tarafında merak uyandırması gerekecektir. Küçük bir çocuğun programınızı kullandığını düşündüğümüzde çocuğun dikkatini programın kullanımına çekecek olan çeşitli oyunlaştırma teknikleri kullanarak bu sayede büyük bir ziyaretçi kitlesine ulaşabilirsiniz. İşte sadece bir örnek üzerinden açıklanmaya çalışılan ve hayatın her alanında uygulanması mümkün olan bu yöntem oyunlaştırmanın faydaları sayesinde olumlu neticeler verecektir.

Şirketler Neden Oyunlaştırma Kullanır?

Oyunlar sadece belli bir yaş grubuna hitap etmez. Küçüklere hitap ettiği gibi büyüklere de hitap eder. Bunun bilen şirketler ve kurumlar bütün hizmetlerinde oyunlaştırmayı kullanmaya başladılar. Bundan büyük bir verim alan şirket sayısı arttıkça da oyunlaştırma tekniği artık global bir teknik haline gelmiş oldu. Satılan ürünün bir oyun ile hiçbir ilgisi olmasa dahi artık şirketler çeşitli eklemeler yaparak insanların ilgisini daha fazla çekmeye başlamıştır. Örneğin alışveriş yaparken almış olduğunuz bir ürünün yanında size bir yapboz ya da bir zeka oyununun da promosyon olarak verildiğine şahitlik etmişsinizdir.

İşte tüm bu girişimler oyunlaştırma furyasının sonuçları arasında yer alıyor. Ya da genellikle çocuk reyonunda yer alan ürünlere dikkat edildiğinde bu ürünün kullanım amacının ne olduğu önemli olmaksızın üzerinde bir oyunlaştırma tekniğinin olduğunu rahatlıkla görebilirsiniz. Almış olduğunuz bir triko üzerinde sevilen bir oyun kahramanının simgesi bu tekniğin kullanım alanlarından sadece birisidir.

Tüm bunlar şirketler için bir ticari kaygı haline geldiği içindir ki günümüzde oyunlaştırma tekniği birçok şirket tarafından sıklıkla kullanılıyor ve tercih ediliyor. Yukarıda da değinildiği üzere tüketim sektöründeki büyük artış üretici sektörünü dolayısıyla da büyük küçük bütün şirketlerin oyunlaştırma tekniğini kullanarak daha fazla satış yapmaları neticesini doğurmuştur. Sonuç olarak almış olduğunuz neredeyse bütün ürünlerde bu oyunlaştırma tekniğinin kullanıldığını söylemek hiç de güç değildir. İşte şirketler de bu oyunlaştırma tekniği üzerinde büyük araştırmalar yapıyor ve bunu iş hayatlarında sıklıkla kullanıyorlar.

Oyunlaştırma kendi içinde o kadar büyük bir dünyadır ki kendine has bileşenleri ve kendine has bazı elementleri mevcuttur. Bunların sayısı onları hatta yüzleri bulabiliyor. Bütün oyunlarda ya da programlarda bu bileşenlerin hepsi kullanılmasa da birçok oyun için ortak olduğu rahatlıkla söylenebilir. Bunların başında insan odaklı tasarım geliyor. Çünkü hali hazırda bu oyunların hitap ettiği canlı ve kitle insanoğludur.

Dolayısıyla da oyunlaştırma tekniği içinde insan odaklı tasarım çok ama çok önemlidir. Yine bunun yanında mekanikler de oyunlaştırmanın öğeleri arasında yer alıyor. Bu mekanikler bazen renkler olabileceği gibi bazen de günlük hayatımızdaki objelerdir. Oyunlaştırmanın öğeleri arasında yer alan bileşenler ise oyun içindeki unsurlardan oluşur.

Bunlar bazen kazanılan puanlar, bazen çıkılan seviyeler ya da oyun içinde sıklıkla kullanılan çeşitli rozetler olabiliyor. Tüm bunlar da oyunlaştırmanın içinde yer alan bileşenlerdir. Tüm bunlar düşünüldüğünde aslında oyunlaştırmanın ne kadar büyük bir deniz olduğu rahatlıkla anlaşılabilir. Ve yine kurumların neden bu konuya bu kadar önem verdiği rahatlıkla anlaşılabilir. Oyunlaştırmanın öğeleri kısa ve net bir şekilde sıralanacak olursa;

• İnsan odaklı tasarım,
• Mekanikler,
• Bileşenler,

Dinamikler olarak sıralanabilir. Tüm bunlar oyunlaştırma için ve oyunlaştırma tekniği için oldukça önem arz eden konulardır.

 

Oyunlaştırma aslında bir süreçtir. Tıpkı bir roman ya da hikaye yazmaya benzetebilirsiniz. Öncelikle elinizde yaratıcı ve oyuncuyu celbeden bir hikaye olmalıdır. Ancak bu sadece hikaye ile olacak bir şey değildir. Hikayenin önemi oldukça önemli olsa da geçmişten günümüze çeşitli merhalelerden geçmiş bir konudur. Eskiden oynanan oyunlara ya da kullanılan programlara dikkat edildiğinde pek fazla insani altyapısının olmadığı rahatlıkla görülebilir. İnsani altyapı tam olarak işte bu hikayedir.

Çünkü artık oyuncular örneğin oynadıkları oyunların kahramanlarının hikayelerini çok iyi biliyor ve bir nevi empati dünyasının içine girerek bu oyunları oynamaya başladılar. Bu da sanal dünya ile gerçek dünyanın birbirlerine ne kadar yaklaştığı anlamına geliyor. Bir hikayeniz varsa diğer aşamalara geçmek kolaylaşabiliyor. Bu hikaye kapsamında kendinize ve oyuncunuzun oynayabildiği çeşitli seçeneklerle sunulan kahramanlar yaratmalısınız. Bu kahramanların oluşumu için de grafik ve tasarım yapmanız gerekebilir. Çünkü görsellik oyunlaştırmanın bu aşamalarında oldukça önemlidir. Daha sonra da oyununuzun oynandığı bir düzlem yaratmanız gerekecektir.

Ancak bu düzlemin oyun hikayeniz ile ve kahramanız ile örtüşmesi gerekiyor. Aksi durumda oyunlaştırma tekniğini çok etkili kullanmamış olursunuz. Bu da hedeflediğiniz neticeyi almanızı engelleyebilir nitelikte bir durumdur. Bütün bu aşamaları geçtikten sonra ve oyunlaştırma öğelerini de ki bunlar yukarıda sayıldığı üzere çeşitli mekanikler ve bileşenlerdir, oyununuzu kullanıma hazır hale getirebilirsiniz.

Tüm bu teknikleri doğru kullanarak istediğiniz oyunu elde edebilir ve bu sayede kazanç elde edebilirsiniz. Ancak yukarıda sayılan bütün bu aşamaların her biri kendi içinde ayrı ayrı uzmanlık gerektiren ve mesai gerektiren işlerdendir. Oyunlaştırma tekniğini bütün bu kurallara uyarak gerçekleştirdiğiniz vakit başarıya ulaşmanız içten bile değil. Bunu bir gerçek kişi olarak kendinizi geliştirerek yapabileceğiniz gibi bir tüzel kişilik çatısı altında yani kurumsal olarak da rahatlıkla yapabilirsiniz. Tek yapmanız gereken tekniği ve aşamaları doğru uygulamaktır.

Oyunlaştırma Araçları

Uzun uzadıya açıklaması yapılan ve hem insanlara hem üreticilere hem de kurumlara çok büyük faydaları olan bu oyunlaştırma tekniğinin uygulanması için doğru araçları kullanmak gerekebilir. Bunun için de kurumsal olarak çalışan şirketler bu alanda uzman kişiler ile çalışmaya büyük bir önem veriyor.

Peki nedir bu araçlar? Öncelikle oyunlaştırma denilen uygulama ve faaliyet tamamen otonom araçlar üzerinden yapılan yeni nesil bir yöntemdir. İnsanlar bu metodu uygulamak ve öğrenmek için harekete geçtiğinde hangi araçların kullanılması gerektiğini de aşağı yukarı tahmin edebilirler.

Kullanılacak en önemli araçlardan birisi programlardır. Aslında yazılım olarak da nitelendirilebilecek olan bu araç sayesinde sanal alemde yapabileceğiniz değişiklikleri çok daha kolay ve hızlı bir biçimde yansıtabilirsiniz. Eğer elinizde bu oyunlaştırma yöntemine uygun bir program ya da yazılım yoksa oldukça büyük engeller ile karşılaşmanız mümkündür. Çünkü belirtildiği üzere oyunlaştırma denilen faaliyet tamamen sanal ve otonomdur.

Gerçek hayatta yer edinebilmesi için geçmesi gereken bütün aşamalar bilgisayara üzerinden yapılır. Dolayısıyla da yapmanız gereken doğru ve etkili bir programa sahip olmaktır. Yine bunun yanında oyunlaştırmanın diğer önemli araçlarından birisi de teorik bilgiyi uygulamaya dökebilecek olan objeleriniz ve hikayenizdir. Sizin hikayenize uygun objeler kullanmak oldukça büyük mesafe kat etmenize yardımcı olacaktır. Çünkü hikayeleriniz ile oyunu hazırlarken ilham aldığınız araçların birbiri ile örtüşmesi ve birbirlerini tamamlaması gerekmektedir. Bu sayede istediğiniz neticeye ulaşmanız çok daha kolay olacaktır. Özellikle de en başta sayılan yazılım ve programın oyunlaştırma araçları içindeki önemi çok fazladır. Çünkü yapmış olduğunuz oyunlaştırma tasarımı ancak bu uygulamalar ve araçlar sayesinde mümkün olacaktır.

Oyunlaştırma yabancı literatürdeki ismi ile gamification kullanım alanı olarak o kadar geniş sahalara yayılmıştır ki bunu sadece belirli alanlar olarak sınırlamak haksızlık olacaktır. Ve bu yöntem öyle alelade alanlarda değil hayatımızda oldukça önemli yer edinen alanlarda kullanım alanı buluyor. Buna örnek olarak eğitim verilebilir. Artık eğitimde görselliğin ve bunun yanında insanların öğrenme metotlarını değiştirmenin ne kadar önemli olduğunu açıklama gerek yok.

Özellikle de belli bir yaştaki çocuklar için en etkili öğrenme metodu belki de görselliktir. Görsellik o kadar ki günümüz eğitim müfredatına girmiş olan ve giderek de kullanım alanı genişleyen konuların başında geliyor. Çocukların oyunlara olan merakı da göz önüne alındığında bu oyunlaştırma metodunun ne kadar etkili olabileceği tartışmaya kapalı bir konudur.

Çünkü yetişkinlere oranla çocukların dikkatini ve ilgisini belli bir şey üzerinde uzun süre tutmak için öğrenilen şeyin daha eğlenceli şekilde öğrenilmesi gerekecektir. İşte tam da bu noktada devreye oyunlaştırma giriyor. Oyunlaştırma ile adından da anlaşıldığı üzere öğrenilen konuyu ya da bilgiyi oyun şeklinde daha eğlenceli şekillerde öğretmek büyük fayda sağlayacaktır.

Örneğin çocuğunuzun matematik derslerinde sayıları öğretmek için ya da herhangi bir formülü öğretmek için kullanılan oyun araçları çocuğun o konuyu öğrenmesi için büyük fayda sağlar. Bu sayede çocuk hem eğlenir hem de öğrenmiş olur. Eğitimin yanında oyunlaştırmanın en fazla kullanıldığı alanlardan birisi de işlerimizdir. Özellikle de şirketler çalışanlarının motivasyonunu ya da dikkatini en üst düzeyde tutmak için her gün çeşitli oyunlaştırma tekniklerini kullanırlar.

Günlük işlerimizin yanı sıra oyunlaştırmanın en fazla kullanıldığı alanların başında savunma sanayii geliyor. Savunma sanayiinde yapılan bir silahın test aşamasından geçmesi gerekir. Ve bu test aşamasının da sahadaki uygulamaya en yakın şekilde yapılması gerekecektir. Örneğin üretilen bir piyade tüfeğinin testinde sahadaki uygulamasında vereceği neticeye en yakın neticeyi elde etmek için çeşitli simülasyonlar uygulanır. Y da çeşitli tatbikatlarda insanların bu silahları kullanmaları ile test edilir. İşte oyunlaştırma bu simülasyonların yapılması aşamasında da büyük bir öneme sahiptir.

Oyunlaştırma örneklerine günlük hayatımızdan verilecek o kadar çok örnek vardır ki aslında bu örneklerin fazlalığı söz konusu bu yöntemin hayatımızdaki yerini ne kadara fazla sağlamlaştırdığına delalettir. Hayatımızın her alanında oyunlaştırma örnekleri ile karşılaşmak mümkündür. Örneğin hakimlik mesleğini yapmadan yapmış olduğunuz stajyer hakimlik bir oyunlaştırmaya örnektir. Çünkü bu eğitim sürecinde sahte duruşmalar düzenlersiniz. Sahte sanık ve vekiller vardır. Bir olay örgüsü üzerinden hakimin yetileri sınanır ve hangi alanlarda eksiklik gösterdiği tespit edilir. Tam olarak buna benzer birçok konuda yine oyunlaştırma teknikleri kullanılıyor.

Örneğin pilotluk mesleği büyük bir risk taşıdığı için pilotun bütün eğitimlerini tamamlaması gerekmektedir. Bu da büyük ve uzun bir eğitim süreci demektir. Teorik olarak eğitimlerini tamamlayan pilotları bekleyen çok zor bir aşama vardır ki bu aslında bu uçağı birebir kullanmak ile aynı etkiye sahiptir. Uygulanan basınç eğitimi ve testi sonrasında pilot adayları çeşitli simülasyonlara tabi tutulur.

İşte bu simülasyonların hepsi de birer oyunlaştırma tekniğidir. Çünkü burada size sunulan koşullar aslında gerçek değildir. Oyunun kelime anlamına inildiği zamanda aslında gerçek dışılığın büyük bir alan kapladığı rahatlıkla anlaşılabilir. İşte bu simülasyonlar da yine aynı şekilde birer oyunlaştırma yöntemi ve örneklerindendir.

Tüm bu sayılan oyunlaştırma modelleri aslında hayatımızda çok önemli bir yere sahiptir. Bunun bir neticesidir ki günümüzde bu modellerin ve temelde de oyunlaştırma yönteminin kullanım alanı oldukça genişliyor ve değişiyor. Yine yukarıda savunma sanayiinde kullanılan oyunlaştırma uygulamaları da dikkate alındığında kullanım ve uygulama alanlarının alelade alanlar değil oldukça önemli ve mühim alanlar olduğu rahatlıkla anlaşılabilir.