Endüstriyel Tasarım Tescili Nedir?

Günümüzde kullanılan birçok ürünün ya da ürün parçalarının estetik açıdan daha iyi bir görünüm elde etmesi amacı ile çeşitli süslemeler ve desenler ile endüstriyel tasarımlar oluşturulur. Bu tasarımlar kimi zaman oldukça ilgi görür. Birçok başka firmalar tarafından da taklitleri yapılarak ticareti yapılır. 

Burada tasarım tescil nedir sorusunun tanımını da yapacak olursak; bir kişi ya da firmanın kendine ait olan tasarımlarını koruma altına almak için tasarım tescili yapılır. Bu şekilde daha önce yapılmamış olan bir tasarım tescillenerek başkası tarafından kullanılması önlenebilir. Tescillenen bu tasarımlar, izinsiz bir şekilde başkaları tarafından üretimi yapılamaz ve ticari amaçla kullanılamaz. Bu yasakların çiğnenmesi durumunda ise, iş yerlerin bir yıl süre ile kapatılması ya da ticaretten men gibi hukuki işlemlere tabi olur.

Bir tasarımın tescillenmesi için o tasarımın özgün olması şarttır. Bu tasarım tescili konusunda önemli bir kriterdir. Özgün olmayan bir ürün tasarımının tescillenmesi de mümkün değildir. Tescillenecek olan ürünlerin net şekilde fotoğrafları çekilerek tescil başvurusunda bulunulabilir. 

Fotoğraf çekimlerinde başka objelerin yer almamasına da özen gösterilmelidir. Ürünün fotoğrafları her açıdan çekilmelidir. Burada bilinmesi gereken önemli bir detay da yer alıyor. Tescilleme işlemi yapmak istenen ürünün üretilmesi de şart değildir. 3D modellemeler ile de tasarım tescili alınabilir.

Tasarım Hakkı Nedir?

Daha önce başka kişi ya da firma tarafından yapılmamış olan bir ürün tasarımın tescillenmesi ile tasarım hakkı elde edilir. Tasarım hakkı elde edilecek ürün yeni bir ürün ve diğerlerinden ayırt edici özelliklere sahip olması gerekir. Farklı tasarıma sahip olan bir ürün, hak sahibi tarafından tasarım tescillenerek koruma altına alınır. 

Başka kişiler tarafından bu tasarımların kullanması, ticari faaliyetlerde bulunulması yasaktır. Tasarım hakkı elde eden kişinin izni olmadan herhangi bir üretime tabi tutulması da söz konusu olamaz. Bu tasarım hakkı 5 yıl süre ile geçerli ve her 5 yılda bir tescil yeniletme işlemi yapmak gerekir. Yeniletme yapılmadığı takdirde ürün tasarımı üzerindeki hakları da kaybeder. Tasarım hakkı elde edilemeyecek durumlar ise şunlardır;

• Yeni olmayan bir ürün ya da diğer ürünlerden ayırt edici özelliklere sahip olmayan bir üründe tasarım hakkı elde edilemez.
• Kamu düzenine uygun olmayan tasarım ya da ürünler,
• Tasarım yapılan ürünün ya da ürün parçasının başak bir ürüne monte edilmesi,
• Ürün ya da tasarım tanımına uygun olmayan durumlar.

Bu gibi durumlarda tasarım hakkı elde edilemez. Bu maddeler koruma kapsamı dışında yer alır.

Rüçhan Hakkı Nedir?

Günlük hayatta da sıklıkla karşılaşılan ''rüçhan'' kelimesi öncelik anlamında kullanılan bir kelimedir. Rüçhan hakkı, önceden var olan bir hakka öncelik verme anlamına gelir. Sonradan gelen haklar karşısında öncelik kazanımı sağlar. Daha çok borsa, anonim şirketleri ve patent gibi ticari işlemlerde yer alır. Bu hak aynı zamanda, üçüncü bir kişiye devredilen bir hak türüdür. 

Hak sahibinin tescil başvurusu sonucu doğan ve birden fazla ülkede başvuru yapmasına öncelik tanıyan hak Tasarım Rüçhan Hakkı olarak tanımlanır. Ancak burada şunu da belirtmekte fayda var. Yabancı bir ülkede tescil yolu ile elde edilen hakkın, başka bir devlet tarafından korunması da mümkün olmaz. Elde edilen tescil hakkı yalnızca tescil edildiği ülkede geçerlidir. 

Eğer ki her ülkede hakların korunması isteniyor ise, ülkelerin her birinde tescil başvurusu yapılması gerekir. Ancak bu durumda haklar her ülke tarafından korunabilir. Aynı zamanda rüçhan hakkı, diğer başvuru ve tesciller konusunda usullere uygun olması şartı ile patent, marka ya da tasarıma öncelikli sahip olma hakkı da tanır.

Endüstriyel bir tasarım tescillenerek belirli haklar elde edilir. Bu haklar da kişi ya da firmaya çeşitli avantajlar sağlar. Peki Tasarım Tescili Neden Önemlidir? Bir tasarımın tescili o firmaya değer katar. Başkaları tarafından taklit edilmesini önler ve taklit edildiği durumlarda hukuki açıdan bir hak sahibi olur.

Tescillenmiş olan ürün başka kişi ya da firmalara kiralanabilir. Bunun karşılığında bir lisans ücreti alınır. Aynı zamanda tescilli endüstriyel tasarımlar ile, piyasada üretilmiş olan düşük kaliteye sahip ürünler karşısında firmanın imajı korunabilir.

 

Bir endüstriyel ürün tasarımına, tasarım tescil başvurusu yapılarak o ürün koruma altına alınıyor. Endüstriyel tasarım kavramı bir ürün yada ürün parçalarında yapılan estetik tasarımlar olarak tanımlanabilir.

Tasarım tescil işlemleri online olarak yapılabiliyor. Türk Patent ve Marka Kurumu' nun internet sitesinden online olarak Endüstriyel Tasarım Tescili Belgesi Başvurusu yapılabilir. Tescil başvurusu yapılırken hem tasarımcının hem de başvuru sahibinin ismi yer almalıdır. Tasarımcı olan kişiler gerçek kişi olmak zorundadır. 

Başvuru sahibi tüzel kişi ise, bu durumda tasarımcı ile başvuru yapan kişi farklı olur. Böyle bir durumda da, tasarımcının tescil hakkını ne şekilde edindiği konusunda ilgili kişiye belirtmesi gerekir. Burada önemli bir konu da yer alıyor. İstenilirse tasarımcının ismi gizli de kalabilir.

Endüstriyel Tasarım Tescili Nasıl Alınır? 

Endüstriyel tasarım tescili almak için, öncelikle başvuru sırasında tasarıma ait bir görsel anlatım sunulmalıdır. Tasarıma ait fotoğraf, grafik, çizim hazırlanarak sunulmalı. Bu görsel anlatım, tasarımın tescillenmesi halinde tasarımın korunması için belirli sınırlar oluşturacaktır. 

Ürüne ait fotoğraflar çekilirken anlaşılır şekilde her açıdan fotoğraf çekilmesi gerekir. Aynı şekilde yapılacak olan çizimler de anlaşılır ve her açıdan çizilmelidir. Türk Patent ve Marka Kurumu, görsel anlatımların 8 x 8 cm, 16 x 8 cm, 8 x 16 cm, 16 x 16 cm ölçülerine sahip görseller olmasını istiyor. Başvuru işlemlerinin gerçekleştirilmesinin ardından kurum incelemeye alıyor. 

İstediği durumda reddedebilme hakkına da sahiptir. Tasarımlar sadece şekil itibari ile değil, aynı zamanda başvuruya konu olan tasarımın yenilik olarak nitelendirilebilir bir tasarım olup olmadığı da incelenir. Başvuru onaylandığı takdirde ise, Resmi Tasarım Bülteni’nde yayınlanır. Genellikle başvuru süreci 5 - 6 ay olabilir.

Tasarım Tescil Belgesi Nedir?

Endüstriyel ürünlere ait yeni bir tasarım tescillenebilir. Bu tescillenme işlemi ile koruma altına alınarak başka kişi ya da kurumlarca kullanılması mümkün olmaz. Bunun için yeni bir tasarıma tescil başvurusu yapılır. Başvuru yapılarak tasarım tescil belgesi alınır. Bu belgeyi aldıktan sonra kişinin izni olmadan başkaları tarafından üretimi yada ticareti yapılması söz konusu olamaz.

Endüstriyel tasarım tescil belgesi nedir sorusuna ise; daha önce başkası tarafından yapılmamış bir tasarımın korunması amacı ile tescillenerek düzenlenen bir belgedir. Tasarım tescili başvurusu yapacak olan firmanın gerçek kişi ya da tüzel kişiliğe sahip olması gerekir. Gerçek kişi olması durumunda ad ve soyad, TC kimlik no, adres bilgisi, iletişim bilgisi istenir. 

Tüzel kişiliğe sahip olunması durumunda ise bağlı olduğu vergi dairesi ismi ve vergi numarası, şirket unvanı, adres bilgileri ve iletişim bilgileri kişiden talep edilir. Ayrıca imzalı başvuru formu, imza sirküsü, tescillenmek istenen ürünlerin tasarımlarına ait fotoğraf ve çizim görselleri, vekil ile yapılacaksa vekaletname, rüçhan talebi varsa rüçhan belgesi ilgili kurum tarafından talep edilir.

Bu endüstriyel tasarım belgesi 5 yıl süre ile geçerlidir. Bu süre içerisinde tasarım korunur. Hak sahibi de elde ettiği avantajlı hakları dilediği gibi kullanabilir. İstenildiği durumda 5 yıl süre dolduktan sonra da tekrar tescilin yenilenmesi için başvuru yapılabilir. Bir kişi tasarım tescilini 25 yıla kadar uzatabilme hakkına da sahiptir. Yeniletme işlemini yapmadığı durumlarda ise tasarıma ait haklar kaybolur.

Tasarım Tescil Belgesi Alma Şartları

Tasarım tescil belgesi almak için Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından belirlenen evrakları hazırlamak gerekir. Bu evraklar istenildiği gibi hazırlandığı takdirde başvuru işlemi kabul edilir. Eksik ya da hatalı olarak hazırlanan belgeler ile yapılan başvurular geçersiz sayılır. Tasarım tescil belgesi almak için gerekli belgeler ise şunlardır;

• Başvuru formu,
• Başvuru yapan kişi gerçek kişi ise nüfus cüzdanı fotokopisi,
• Başvuran tüzel kişi ise, vergi levhası ve şirket adresi
• Tasarıma ait görseller,
• Vekalet yolu ile yapılacak ise vekaletname,
• Tescil başvuru ücretinin ödendiğine dair dekont,

Bu belgeler hazırlanarak Türk Patent ve Marka Kurumu' nun web sitesi üzerinden ya da e-devlet üzerinden online olarak başvuru işlemi gerçekleştirilebilir. Başvuru işlemi kurum tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Kurum tarafından talep edilen evraklar eksiksiz bir şekilde temin edilmeli.

Endüstriyel Tasarım Tescili Nereden Alınır?

Endüstriyel tasarım tescili Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından yapılır Bu kuruma gerekli belgeleri hazırlayarak başvuru yapılır. Başvurular gerekli kriterler doğrultusunda incelemeye alınır. Başvurulan tasarım mevzuata uygun olması gerekir. Ayrıca başvuruya konu olan tasarım yenilik özelliğine sahip bir tasarım olmalıdır. 

İnceleme süresi 6 ay gibi bir süreyi kapsar. Bu süre içerisinde gerekli incelemeler Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tamamlandıktan sonra tescil belgesi verilir. Ayrıca başvuru işlemini gerçekleştirmeden önce uzmanlardan inceleme ve değerlendirme konusunda yardım almakta fayda vardır.

Uluslararası Tasarım Tescili Nasıl Yapılır?

Bir ürün ya da tasarıma yurtdışı tasarım tescili yaptırmak da mümkündür. Bu uluslararası tescil işlemleri Türkiye' de Lahey Anlaşması çerçevesinde gerçekleştirilir. Lahey Anlaşması ile birden fazla ülkeye tek tek başvuru yapma sorunu ortadan kalkıyor. 

Bu anlaşma ile diğer ülkelerde de tasarımın tescillenme işlemi kolayca gerçekleştiriliyor. Bu konuda dikkat edilmesi gereken konulardan biri de, tescil yapmak istenen ülkelerin Lahey ile anlaşması bulunması gerekir.

Uluslararası tasarım tescili yaptırmak için gereken belgeleri hazırlamak gerekir. Başvuru formu, tasarıma ait görseller, başvuru ücretinin ödenmesi ve ödendiğine dair dekont hazırlanarak başvuru işlemi gerçekleştirilebilir. Uluslararası tasarım tescili süresi 5 yıldır. 5 yıl boyunca tasarım korunur. 

Bu sürenin dolması ile birlikte süre uzatım talebinde bulunulabilir. Toplam uzatma süreleri de ülkelerin ilgili mevzuatlarına göre değişiklik gösterebilir. Bunun için, başvuru yapılacak ülkenin gerekli başvuru detayları incelenerek bilgi sahibi olunabilir. Türkiye' de bu süre 25 yıldır. Bu süre dolduktan sonra tasarım halka arz edilir.

Tasarımcıların kendi fikirleri doğrultusunda tasarımlarında yer verdiği dini ve kültürel unsurlar Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilebilir. Ancak tarihi ve kültürel değerleri simgeleyen unsurlar tek başına kullanıldığı takdirde tescil başvurusu reddedilir. Tarihi ve kültürel unsurlar bulunan tasarım kompozisyonları ise tescil edilebilir. 

Bu endüstriyel tasarım tescili örnekleri olarak Hacivat ve Karagöz karakterlerinin yer aldığı bir magnet tasarımı verilebilir. Bir kitap kapağına Nasreddin Hoca görselleri ile oluşturulmuş tasarım konabilir. Ayyıldız şeklinde bir bina tasarımı, Türkiye haritasına farklı desenler uygulanarak tasarım oluşturulması ve Kuran harfleri ile bir duvar süsü tasarımı, tasarım tescili örnekleri olarak verilebilir.

 

Tescili yapılabilecek ürünler ise; bilgisayar programları hariç endüstriyel alanda üretilen ürünlerin ya da ürün parçalarının tescili yapılabilir. Aynı zamanda ambalaj ve ambalaj üzerinde yer alan nesneler, grafiksel semboller, tipografik karakterler de tescil işlemine dahil edilir. Tasarım tescil işleminde temel unsur yenilik içermesidir. Yenilik içeren her türlü ürün ya da tasarım tescil edilebilir. 

Diğer ürünlere göre farklı ve ayırt edici özelliklere sahip olması oldukça önemli konulardan biridir. Tasarımlar tescilli yada tescilsiz olarak korunabilir. Tasarım tescil süreci başvuru aşaması, şekli inceleme, yayım aşaması, itiraz süreci, tescil ve ilan olmak üzere 5 aşamadan geçer. Bu aşamaları başarılı bir şekilde geçen tasarımlar tescillenmeye hak kazanır.

Şekli inceleme süreci, Sınai Mülkiyet Kanunu'nun 64. maddesinde belirtilen hükümler doğrultusunda, başvuruya konu olan tasarımın incelenmesi sürecidir. Bu inceleme sürecinde, kanunda belirtilen madde gereği tasarım tescil başvurusu incelenir ve maddede belirtilen tanımlar dışında kalanlar da reddedilir. 

Ayrıca şekli inceleme sürecinde, başvuru aşamasında gerekli evrakların teslim edilip edilmediği de incelenir. Bu evrakların ilgili yönetmelik kurallarına uygun olup olmadığı kontrol edilir. 

Şekli inceleme sonucunda herhangi bir eksiklik içermeyen tasarımlar yayım aşaması sürecine geçer. İçerik yönünden uygun bulunan tasarımlar tasarım siciline kaydedilerek, ilk bültende yayımlanır. Bu yayımlama işlemi de iki aşamadan oluşur. İlk aşamada tasarımın sadece sicil bilgileri yer alırken, ikinci aşamada tasarıma ait görseller de yer alır.

Kurum kararları neticesinde zarara uğradığını gören tasarım sahipleri itiraz sürecine geçer. Tasarım sahipleri 2 ay süre ile itiraz işlemlerini gerçekleştirebilir. İtiraz başvurusu karara itiraz formunun doldurulup imzalanması ile ilgili kuruma yapılır. Eksiksiz bir şekilde itiraz başvurusunda bulunan tasarım sahiplerinin başvurusu incelemeye alınır.

Endüstriyel tasarımlar tescillendikten sonra belirli süre ile sınırlı olmak üzere hak elde edilebilir. Bu süre ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilir. Türkiye' de endüstriyel tasarım koruma süresi 5 yıldır. Tescillenen bir üründen 5 yıl boyunca hak talep edilebilir. 

Bu tasarım koruma süresi dolduktan sonra ise tekrardan başvuru yapılarak tescil yeniletmesi yapılmalıdır. 25 yıl ile sınırlı olmak üzere tescil yeniletme işlemi her 5 yılda bir yapılabilir. Yeniletme yapılmadığı durumlarda ise elde edilen haklar kaybedilir. Bu açıdan mutlaka yeniletme yapılmasına özen gösterilmelidir.

Tescilli Tasarımların Koruma Süresi Başvuru Tarihinden İtibaren Kaç Yıldır?

Tasarımların Türk Patent ve Marka Kurumu' na sunulması durumda tescil işlemleri gerçekleştirilir. Bunu için başvuru için gerekli belgeler hazırlanmalıdır. Eksiksiz şekilde belgeler hazırlanarak ilgili kuruma başvuru işlemi gerçekleştirilir. 

Başvurular belirli süre ile incelemeye alınır ve incelemesi tamamlanan tasarımlar için tescil belgesi düzenlenir. Endüstriyel tasarım tescili kaç yıl diye merak edenler ise, tasarım tescil belgesini aldıktan sonra 5 yıl süre ile tasarımınız Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından koruma altına alınır. Herhangi bir usulsüzlükler ile karşılaşmanız durumunda çeşitli haklara da sahipsiniz.

Tescilsiz Tasarımın Korunması

Tescilsiz tasarım, ilk defa Türkiye' de kamuya sunulmuş olan tasarımın korunmasıdır. Türk Patent ve Marka Kurumu' na başvurulmamış olan tasarımların korunması, Türk Ticaret Kanunu' nun belirtilen koşullarına göre koruma altına alınır. Bu tescilsiz tasarımların korunması için yeni bir tasarım olması ve diğer tasarımlardan ayırt edici özelliklere sahip olması gerekir. 

Tescilsiz tasarımsa sahip olan kişi, ayırt edici olmayan tasarımlara karşı bir hak elde eder. Bu tasarımdan doğan haklar tasarım sahibine ait olur. Diğer kişiler tasarım sahibinin izni olmadan koruma altında olan ürünü üretemez ve ticaretini yapamaz. Bu ürünü elinde bulundurması yasaktır.

Koruma Kapsamı Dışındaki Tasarımlar

Bazı endüstriyel tasarımlar sinai mülkiyet haklarına sahiptir. Sinai mülkiyet hakkına sahip bir tasarım tescillenemez ve koruma altına alınamaz. Bir üründe estetik açıdan yapılan değişiklikler yapılarak endüstriyel tasarım elde edilmesi tescil belgesi alma hakkını doğurmaz. 

Bir tasarımın tescil belgesi alması için yenilik unsuruna sahip olması gerekir. Diğer ürünlere göre farklı özelliklere sahip olması gerekir. O tasarımın bir başka kişi tarafından yapılmamış olması gerekir. Bir ürün ya da tasarım dünyanın herhangi bir ülkesinde kamuya sunulmamış ise, o yeniliktir ve tescillenebilir.

Bir ürünün tasarım tescil kapsamı dışında kalmasına neden olan durumlar ise; yeni olmayan ürün ya da tasarımlar koruma kapsamı dışında yer alır. Aynı zamanda kamu düzenine aykırı olan tasarımlar da koruma kapsamı dışındadır. Var olan bir ürüne tasarlanmış olan ürünün monte edilmesi de, yine koruma kapsamı dışında yer alan tasarımlardır.

Endüstriyel tasarımlar için Türk Patent ve Marka Kurumu'na başvuru yapıldıktan sonra, kurum tarafından belirlenen ücretler ödenmesi gerekir. 

Endüstriyel Tasarım Tescili Ücretleri Nedir? 

Endüstriyel tasarım tescili ücreti her yıl Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından belirlenir. Belirlenen bu ücretler tescil edilecek olan tasarımın net bir şekilde hazırlanmış görsel sayısına göre farklılık gösterebilir.

 Bu görseller arttıkça başvuru maliyeti de artar. 2021 yılı için endüstriyel tasarım tescili ücretleri ise; başvuru ücreti 200 TL, ilave her tasarım için tasarım tescil başvuru ücreti 90 TL, yayım ücreti 45 TL, yenileme ücreti 600 TL, ilave her bir tasarım için yenileme ücreti 80 TL, 6 Ay süre uzatımı ile yenileme başvuru ücreti 1.150 TL, devir işlemi kayıt ücreti 665 TL, lisans kayıt ve yenileme ücreti 945 TL ve rüçhan hakkı kayıt ücreti 310 TL olarak belirlenmiştir. 

Yapılması gereken işlemlere esas olan ücretler ilgili kuruma ödemesi gerçekleştirilerek tescil işlemleri gerçekleştirilebilir.

Endüstriyel tasarımların tescili hangi ülkede alınmış ise o ülke tarafından koruma altına alınır. Türkiye' de tescilli olan bir tasarım tescil sorgulama işlemi de kolayca yapılabilir. Bunun için öncelikle Türk Patent ve Marka Kurumu' nun online internet sayfasına giriş yapılmalıdır. 

Siteye giriş yapıldıktan sonra, Türk patent tasarım sorgulama ekranına erişim sağlanır. Burada iki şekilde sorgulama yapılabilir. Tasarım tescil sorgulama ekranı karşınıza geldikten sonra, orada yer alan bilgiler eksiksiz bir şekilde ve doğru olarak doldurulmalıdır. 

Sorgulama formunda yer alan tescil numarası, başvuru sahibi, Locarno sınıfı, ürün adı, tasarımcı, vekil, bülten kısımları doldurulmalıdır. Bir diğer sorgulama yöntemi ise, tasarım dosya takibi ekranı ile yapılan sorgulamadır. Bu sorgulama ile de formda yer alan başvuru numarası, evrak numarası ve tescil numarası bilgileri doldurularak kolayca sorgulama işlemi yapılabilir.

Sorgulama ekranında yer alan arama listesinde belirtilen kriterlere göre de sorgulama işlemi yapılabilir. Hangi kritere göre sorgulama yapılırsa o kriterde yer alan sonuçları bize verecektir. Karşınıza birçok başvurular, devam eden tesciller ve sona eren tescil işlemleri gelecektir. Burada tüm listeyi görmek mümkün. 

Her tescil işlemi için ilgili alana tıklayarak işlem sonucu sorgulanabilir. Bazı durumlarda Türk Patent ve Marka Kurumu, tescil süresi biten endüstriyel tasarımları listeden kaldırabiliyor. Bunun için olası hatalı işlemlere karşı resimleri görünen tasarım tescilleri kontrol edilmelidir.

Bir firmanın tescilli olup olmadığını öğrenmek için de, endüstriyel tasarım araştırma ekranında yer alan kutucuğa ilgili firmanın adı girilerek kolay bir şekilde sorgulama işlemi gerçekleştirilebilir. Sorgulama işleminden sonra karşınıza, firmaya ait tüm tescilleme işlemleri gelecektir. Aynı zamanda tasarımın detayları da incelenebilir. İlgili satırın sol tarafında yer alan dosya imgesine tıklayarak detaylı bilgiler öğrenilebilir. Bazı durumlarda firmaların farklı alanlarda tescilleri yer alabilir.